1985-1991 жылдардағы реформалар

1985-1991 жылдардағы реформалар

Саяси және экономикалық реформа в Казахстане в 1985-1991 жылдары

Жылдың желтоқсан 1986 1989 жылдың маусым – время пребывания на посту бірінші хатшысы, ҚКП ОК Ж. Колбина, ерекшеленді бірқатар шаралар ашығын популистского сипаттағы қабылданған жаңа басшылығы. Олар шақырылды бәсеңдете ауыр әсер, қалған жұртшылық республикасының соң, 1986 жылғы желтоқсан оқиғасына.
Атты үлкен кадрлық тазалау, партия аппаратының бастап, ОК (1987 жылы жоғалған лауазымы 28% — ы қызметкерлерінің облыстық комитетінің, үштен бірі — горкомов райком), жоғары оқу орындарына қабылдау болды жүзеге асырылуы қатаң ескере пайыздық ара қатынасының қазақтар мен неказахов.
Қабылданды және кеңінен разрекламирована мемлекеттік бағдарламасы бойынша тұрғын үй салу үшін «Тұрғын үй-91» көздеген жоюды, тұрғын үй мәселелері мен Қазақстанда 1991 жылы. Тұрмаған толық өсуі ұлтаралық қатынастар мәселесі шешілді арқылы құру кезінде Кеңестер халық депутаттары бастап, Жоғарғы аяқтай отырып, селолық, бөлімдерінің мәселелері бойынша ұлтаралық қатынастар. Бұл кезең наивных үміт айтылған уәделер, типтік, бұл кезеңге қайта құру аяқталды жазда 1989 жылы ҚКП ОК пленумы сайлады бірінші хатшысы, ҚКП ӨК-Н. Назарбаев.
Алғашқылардың бірі болып, күн тәртібіне туроператорлар мемлекеттік тілі. Талқылау барысында «тіл туралы» Заңның қалыптасты екі негізгі көзқарас бұл проблема.
Ұлттық оппозиция талап етті сөзсіз және тез беру қазақ тілі мемлекеттік мәртебе ,аудармасымен барынша қысқа мерзімде іс қағаздарын жүргізуді қазақ тіліне.
Русскоязычная оппозиция емес, отрицая беру қажеттігі қазақ тіліне мемлекеттік мәртебе, ұсынды созған бұл процесс барынша ұзақ мерзімге құру және қазақ тілін үйрену үшін қажетті шарттар (жасау сөздіктер, оқулықтар, оқулықтар және т. б.).
22 қыркүйек-1989 жылы қабылданған тіл Туралы «Заңы Қазақ ССР-інде». Онда алды бейнесі әлдебір орташа тең әсерлі күші. Заңға сәйкес, мемлекеттік тілді, Қазақ КСР жарияланып, қазақ тілі, орыс тілі мәртебесін алды ұлтаралық қарым-қатынас тілі. Перевод делопроизводства на государственный язык аяқталуы тиіс, заңға сәйкес, 1995 жылы. Заң обязывал мемлекеттік билік және басқару органдары лауазымдарының тізбесі анықталсын мемлекеттік секторда айналысу үшін қажет болатын және мемлекеттік тілді меңгеруі қажет тілді ұлтаралық қарым-қатынас.
Қосымша Заңына, сол 1989 жылы Мемлекеттік бағдарламасы қабылданды, өркендеу, қазақ тілін қолдайтын, ең алдымен, материалдық, іс-өркендеу тілі. Сол жылы жаппай құрылуы курсы бойынша қазақ тілін үйрену, мөрі кеңінен пропагандировала қажеттілігін меңгеру қазақ тілін орыс тілді бөлігі. Бұл шара киген сипаты кезекті науқанының соңына қарай 1990 жылы дерлік барлық жерде жиналуға.
Сонымен қатар, оны жүзеге асыру барысында осы науқан жіберілді ойланбаған қадамдарға барады, олар қолайсыз болды восприняты емес бөлігі. Сонымен қатар, елеулі қоғамдық резонанс тудырды жарылыс қалқалар мектептердің бірінде г. Алма-Ата, ол разделяла мектепке орыс және қазақ сөздің дәл мағынасында – темір тормен.
Наразылық, проявляемое правда ашық нысанда, қазір белгілі бір бөлігінің орыс тілді тұрғындар фактісін енгізу қазақ тілін оқыту бірінші сыныптан бастап орта мектеп және жоо-да. Дегенмен, мәселе-мемлекеттік тіл болды, басқа өңірлерде КСРО үшін ашық қақтығыс, бірінші кезекте арқасында компромиссному нұсқа кірген осы заңның мәтіні. Көктемде 1990 жылы, сайлау Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі. 340 депутаттық мандаттарды ұсынылып, 1 403 және тіркелді, 242 кандидат. Сәйкес сайлау заңына, Қазкср представлявшему білдіреді қайталау бір сайлау туралы Заң қабылдаған Жоғарғы Кеңесі КСРО-ның ережелері және «еркін» сайлау Жоғарғы Кеңес дәуіріндегі Қазақстанның қайта көрінді төмендегідей:
– 1/3 бөлігі болып сайланған депутаттардың қоғамдық ұйымдар сияқты, жазушылар Одағы, суретшілер, ардагерлер Кеңесі және т. б. (олардың қатарына енгенін және КОКП с комсомолом);
– Депутаттардың 2/3 сайланды жүйесі арқылы жалпыға бірдей сайлау.
Бұл сайлау баламалы, бірақ жиі болып табылмаса, осындай. Номенклатурасы баллотировалась, әдетте, ауылдық аудандарда болып, сирек жағдайларды қоспағанда, сайлау бюллетеньдеріне қр гордом жалғыз қалады (мысалы, барлық 19 хатшылар ҚКП облыстық комитетінің болмаса балама);
– алғаш рет депутаттығына кандидаттар ұсыну құқығы-парламент берілген жиналыстарына тұрғылықты жері бойынша сайлаушылардың және жоғары оқу орындарының ұжымдарына.
Әлеуметтік, кәсіби және жыныстық құрамы таңдалған парламенті болып шықты, нәтижесінде осындай «селекциялық жұмыс», келесі: 19,4% — жұмысшылар мен колхозшылары, 3,8 % — ы заңгерлер, 1,8 мұғалімдер, 5,3 — дәрігерлер, 7,4% -ы-әйелдер. Тек 3,3% — ға депутаттарының дейін 30 жыл. 94,4% болды КОКП мүшелері.
Сол кезде, 1990 жылы сәуір айында Жоғарғы Кеңес бекітті, президент және сайлады (безальтернативно бірауыздан) Қазақстан ОК Компартиясының бірінші хатшысы Н. Назарбаевтың сапары. Қарамастан бірнеше ұрандар мен талаптар оппозиция өткізу бүкілхалықтық президент сайлауы. Жоғарғы Кеңес қаулы етеді деп санау орынсыз жүргізу, бүкілхалықтық сайлау. Себеп себеп болмауы сайлау туралы заң.
Қабылдағаннан кейін онсыз, 1 желтоқсан 1991 жылғы тағайындалды бүкілхалықтық президент сайлауы. Жоғарғы Кеңестің депутаттары екі кандидатура ұсынылды. Назарбаев пен О. Сүлейменов, соңғысы өз кандидатурасын алып тастады. Елімізде ондаған еңбек ұжымдары, сговариваясь, көтердік жалғыз президенттігіне кандидат Н. Назарбаев. Робкая әрекеті төрағасының «Желтоқсан» партиясының X. Қожахметова (қазіргі Х. Қожа-Ахмет) қол жинау үшін өз кандидатурасын қолдау үшін ұйымдастырылды билік батыл тосқауыл қойылды. Нәтижесінде, 1 желтоқсан 1991 жылы Қазақстанның тұңғыш Президенті сайланды. Ол-Н. Назарбаев үшін дауыс берді 98,8% пайызы дауыс берді.

Н. Назарбаев. Өмірбаяндық анықтама.
Дүниеге келген 1940 жылы Шамалған ауылы, Қаскелең ауданы, Алматы облысы. 1960 жылы бітірген Днепродзержинское техникалық училищесіне оқуға түсіп, жұмысқа Қарағандыға металлургия комбинаты. Еңбек жолын жұмысшы, сырттай бітірді жанындағы жтоо Қарметкомбинатта. 1967 жылдан – инженер сол комбинатында. 1969 жылы басталды, оның партиялық мансап, өте үшін типтік номенклатураның: каф. бөлім Теміртау қалалық партия комитетінің бірінші хатшысы, аудандық комсомол комитетінің екінші хатшысы, қалалық партия комитетінің. 1973-1977 жылдары – Қарметкомбинаттың партком хатшысы. 1977-1979 жж. – екінші хатшысы, Қарағанды облыстық партия комитетінің КОКП, сырттай бітіріп, Жоғары партия мектебін, КОКП ОК жанындағы. 1979-1984 жж. — хатшысы, ҚКП ОК, 1984 жылы – Қазақ КСР Министрлер Кеңесінің Төрағасы.
1990-1991 жылдары Жоғарғы Кеңес қабылдады заңдар Туралы», «мемлекеттік билік құрылымын жетілдіру мен басқару және Қазақ КСР-індегі Туралы» және «жергілікті өзін-өзі басқару және халық депутаттарының жергілікті Кеңестері» Қазақ КСР-інің, отбасының басындағы елеулі өзгерістер жүйесінде билік және басқару органдарының республиканың

Бірінші заңға жұмысын тоқтатты Сонет Министрлер, ол Министрлер Кабинеті болып қайта құрылды қр Президенті жанындағы. Оннан министрліктер мен ведомстволар таратылды, бір бөлігі болып қайта құрылды. Бұл Жоспарлау, Госагропрома, Мемқұрылыс, Госснаба, халықтық бақылау Комитетінің құрылған; басқару органдары — Кеше экономика, Монополияға қарсы комитет. Комитет мемлекеттік мүлікті басқару жөніндегі және т. б. лауазымы вице-президент және бас прокурор.
Сәйкес екінші заң – өкілді және атқарушы билік, жергілікті жерлерде шоғырланған бір қолында – Кеңес төрағасы; жергілікті Кеңестері бекітілген жергілікті шаруашылық, белгіленген коммуналдық меншікке тізбесі салықтардың жергілікті бюджетке түсетін.
Ішінде, 1990-1991 жылдары «Қазақстан» лидировал республикалары арасында КСРО-ның қабылдаған заңдарының экономикалық блок. Парламент заңдар қабылданды: меншік туралы, негізгі принциптері туралы, сыртқы экономикалық қызметті еркін экономикалық аймақтар туралы, шетелдік инвестициялар туралы.
1990 жылы » Бағдарламасы қабылданды, экономиканы тұрақтандыру және нарықтық қатынастарға көшудің көздеген жекешелендіру, мемлекеттік меншік, ең бастысы нарыққа көшу. Жекешелендіру мемлекеттік меншік жоспарланған болатын екі кезеңде жүргізу.
Бірінші кезең-1991-1993 жж., деп аталатын «шағын жекешелендіру» де көздеген беруді жеке меншікке мемлекеттік тұрғын үй арқылы т. ғ. к. купондық тетік және объектілерді соцкульбыта. Екінші кезең — 1993-1995 жылдары – «үлкен жекешелендіру», т. е. беру, азаматтардың жеке меншігіне қалған.
Мәселесі бойынша тағдыры туралы КСРО-ның, Қазақстанның позициясы ішінде (1989— 1990 жж. болды іс жүзінде өзгеріссіз. Қазақстан намысын сақтап қалу үшін КСРО-ның «түріндегі жаңартылған федерациясы», тіпті болмаса – конфедерациясы және форсировал, айырмашылығы басқа республикалардан, қабылдау актілерді мемлекеттік тәуелсіздігі туралы.
Дегенмен, дезинтеграциялау процесі соқты республикасы 1990 жылғы қазанда, соңғы КСРО күні мемлекеттік егемендік туралы Декларация Қазақ КСР-інің.
Талқылау барысында бұл құжаттың ең жанды комментировались екі негізгі мәселе: мемлекеттік тіл туралы және болып табылады көзі және тасымалдаушысы егемендігі.

Добавить комментарий

Ваш e-mail не будет опубликован. Обязательные поля помечены *