Білім беру технологияларын оқыту тілі

Оқу процесіне инновациялық технологияларды енгізу қазіргі өмірдің қажеттіліктеріне қатысты екінші тілді оқыту процесінде білім берудің мазмұны мен әдістерін жетілдірумен байланысты. Қазіргі заманғы мектепті дамытудың басым бағыты оқытудың гуманистік бағыты болып табылады. Сондықтан қазіргі мұғалімнің негізгі мақсаты-жеке тұлғаны дамыту мақсатына оңтайлы сәйкес келетін оқушылардың оқу іс-әрекетін ұйымдастырудың әдістері мен формаларын таңдау.

Екінші тілді оқыту сабақтарында жаңа ақпараттық технологияларды пайдалану оқушылардың мотивациясын және танымдық белсенділігін арттырады, жеке тұлғаға бағытталған интерактивті білім беру технологиясын қолдануға мүмкіндік береді, екінші тілді қарым-қатынас құралы ретінде қолданудағы психологиялық кедергілерді жеңуге ықпал етеді, субъективті бағалауды болдырмауға мүмкіндік береді және оқыту тиімділігі мен білім беру сапасын арттырады. Мультимедиялық технологияларды қолдану дамыта оқыту технологиясымен, сондай-ақ проблемалық және сараланған оқытумен жақсы үйлеседі.

Сондай-ақ оқытудың инновациялық түрлерін пайдалану дәстүрлі әдістемелерден айырмашылығы оқушыға белсенді көмекші болып табылатын білімді меңгеру жолында басты рөлге бөледі, оқу қызметін ұйымдастырады, бағыттайды және ынталандырады.

Өз қызметінде мұғалім тек оқу міндеттерін ғана шеше алмайды, сонымен қатар оқушылардың өз бетінше шығармашылық ізденуіне жағдай жасау, оларды зерттеу қызметіне итермелеу, үлкен ақпараттық кеңістікте бағдарлау дағдыларын қалыптастыру және өз бетінше шешім қабылдау үшін жағдай жасау керек. Қойылған міндеттерді шешуде қажетті шарт ретінде оқу процесіне инновациялық технологияларды енгізу қарастырылады. Тұрақты дамып келе жатқан ақпараттық қамтамасыз ету жүйесі техникалық сүйемелдеумен бірге білім беру процесінің сапасын қамтамасыз етеді.

Оқыту барысында ең өзекті заманауи технологиялардың бірі-Жоба әдісі қолданылады. Бұл әдіс мәселелі оқыту және ынтымақтастықта оқыту элементтерін ұштастыра отырып, кез келген пәнді меңгерудің ең жоғарғы деңгейіне жетуге мүмкіндік береді. Жоба әдісі оқушылардың коммуникативтік дағдыларын, қарым-қатынас мәдениетін, ойды қысқаша және қол жетімді қалыптастыра білуін қалыптастырады, қарым-қатынас бойынша әріптестердің пікіріне шыдамдылықпен қарайды, әр түрлі көздерден ақпарат ала білуді дамытады, оны қазіргі заманғы компьютерлік технологиялардың көмегімен өңдейді, екінші тілде қарым-қатынас жасауға табиғи қажеттіліктің туындауына ықпал ететін тілдік ортаны құрады.

Проективтілік ұғымы 70-жылдардың соңында Ұлыбританияның Корольдік өнер колледжі ұсынған білім беруді қайта құру бағдарламасының контексінде тұжырымдалды[1, б. 112]. Ол білім берудегі гуманитарлық-көркем және ғылыми-техникалық бағыттарды біріктіру нәтижесі ретінде пайда болған жобалық мәдениетпен тығыз байланысты.

Жобалау мәдениеті жоспарлау, өнертабыс, жасау, орындау және ресімдеу өнері іске асырылатын және жобалау ретінде айқындалатын ортақ формула болып табылады.

Әрбір оқу пәні өзінің ерекшелігі мен оқыту технологияларын пайдаланудың өзіндік ерекшелігіне ие. Екінші тілді оқытудың мақсаты тіл жүйесі емес, өзге тілді сөйлеу қызметі болып табылады. Жоба әдісі тілдік материалды шығармашылықпен қолдануға, екінші тілді оқыту сабақтарын пікірталасқа, зерттеуге айналдыруға мүмкіндік береді.

Жобалау мәдениетін меңгере отырып, оқушы өзінің іс-әрекетін өз бетінше жоспарлай отырып, мүмкін нұсқаларды болжай отырып, оның алдында тұрған міндеттерді шеше отырып, өзінің меңгерген құралдары мен жұмыс тәсілдерін іске асыра отырып, шығармашылықпен ойлауға үйретеді. Жобалау мәдениеті қазіргі таңда білім беру практикасының көптеген салаларына жобалық әдістер мен оқытудың жобалық әдістері түрінде кіреді. Жобалық әдіс екінші тілді оқытуға да белсенді түрде енгізіледі.

Жоба әдісі педагогтардың, философтардың ақыл-ойы баланың белсенді өз бетінше ойлауын дамыту жолдарын, тәсілдерін табуға бағытталған, оны тек қана есте сақтау және мектеп беретін білімді ойнату ғана емес, оларды тәжірибеде қолдана білуге үйрету үшін ғасыр басында пайда болды. Сондықтан американдық педагогтар Күтуде. Дьюи, Килпатрик және т.б. ортақ проблеманы шешу кезінде балалардың белсенді танымдық және шығармашылық бірлескен қызметіне жүгінді. Оның шешімі түрлі салалардан білімді талап етті. Сондықтан бастапқыда жобалар әдісі проблемалық деп аталды. Мәселе, әдетте, таза прагматикалық болды. Оның шешімі нәтижелерді нақты көруге мүмкіндік берді. Белгілі австриялық педагог Рудольф Штайнер, сондай-ақ балаларды практикалық тапсырмаларды шешуде алған білімдерін қолдануға үйрету қажет деп есептеді. Бала теориялық тұрғыда түсінгеннің бәрін, оның өміріне қатысты мәселелерді шешу үшін іс жүзінде қолдана білуі тиіс. Ол өз білімдерін тәжірибеде, егер қазір болмаса, болашақта қайда және қалай қолдана алатынын білуі тиіс.

Жоба әдісі әлемнің көптеген елдерінде кең қолданыс тапты, себебі ол бір проблеманы шешу кезінде әр түрлі облыстардан оқушылардың білімін органикалық біріктіруге мүмкіндік береді, жаңа идеяларды қалыптастыра отырып, алған білімдерін тәжірибеде қолдануға мүмкіндік береді.

Зерттеушілер жоба әдісін пайдалануға қойылатын мынадай талаптарды атап көрсетеді:

зерттеу, шығармашылық жоспарда интеграцияланған білімді, оны шешу үшін зерттеу іздеуді талап ететін маңызды мәселенің/міндеттің болуы;
болжанатын нәтижелердің практикалық, теориялық маңыздылығы;
сабақта немесе сабақтан тыс уақытта оқушылардың дербес (жеке, жұптық, топтық) қызметі;
жобаның мазмұндық бөлігін құрылымдау (кезең-кезеңмен нәтижелерін көрсете отырып және рөлдерді бөле отырып));
зерттеу әдістерін қолдану: одан туындайтын зерттеу есептерін анықтау; оларды шешу гипотезасын ұсыну; зерттеу әдістерін талқылау; соңғы нәтижелерді рәсімдеу [2, 25 б.].
Осыған орай, зерттеушілер жобаның құрылымын әзірлеудің және оны жүргізудің мынадай кезеңдерін анықтайды:

талқыланатын тақырып бойынша бір немесе бірнеше проблемаларды анықтауға мүмкіндік беретін жағдайларды ұсыну;
қойылған мәселені шешу гипотезасын ұсыну, әрбір гипотезаны талқылау және негіздеу;
шағын топтарда (әрбір топта бір гипотеза бойынша) қабылданған гипотезаларды, ұсынылған гипотезаны тексеру үшін ықтимал ақпарат көздерін тексеру әдістерін талқылау; нәтижелерді ресімдеу;
гипотезаны растайтын немесе жоққа шығаратын фактілерді, дәлелдерді іздеу бойынша топтарда жұмыс істеу;
барлық қатысушылар тарапынан оппоненттері бар әр топтың жобаларын қорғау (мәселені шешу гипотезасы) ;
жаңа мәселелерді анықтау [3, 117 б.].
Жобада басым әдістің белгісіне сәйкес жобалардың келесі түрлері бөлінеді:

Зерттеу.
Мұндай жобалар жақсы ойластырылған құрылымды, белгіленген мақсаттарды, барлық қатысушылар үшін зерттеу пәнінің өзектілігін негіздеуді, ақпарат көздерін, ойластырылған әдістерді, нәтижелерді белгілеуді талап етемін. Олар шағын зерттеу логикасына толық бағынады және шынайы ғылыми зерттеуге жақын құрылымы бар.

Шығармашылық.
Шығармашылық жобалар нәтижелерді тиісті ресімдеуді көздейді. Олар, әдетте, қатысушылардың бірлескен қызметінің егжей-тегжейлі пысықталған құрылымы жоқ. Ол тек қана белгіленіп, топ қабылдаған бірлескен қызмет логикасына, жобаға қатысушылардың мүдделеріне сүйене отырып, одан әрі дамиды. Бұл жағдайда жоспарланған нәтижелер мен оларды ұсыну нысаны туралы уағдаласқан жөн.