Кеден объектілерін бақылаудың қорғаудың техникалық құралдары
Кедендік бақылаудың техникалық құралдарын қолдану кеден заңнамасы саласындағы бұзушылықтардың жолын кесу және анықтау бойынша кеден органдарының қызметіндегі маңызды құрал болып табылады.
Кедендік бақылаудың техникалық құралдарын пайдалану декларацияланатын тауарлар туралы мәліметтердің нақты кедендік бақылауды жүргізу кезінде алынатын деректерге сәйкестігін тексеруді қамтамасыз етеді.
ТСТК-ны тиімді және мақсатты пайдалану инспекторлық құрамның дайындық деңгейімен, ТСТК-ның негізгі тактикалық-техникалық сипаттамаларын және оларды қолдану әдістерін білумен анықталады.
Пәннің негізгі міндеті КСТК түрлерін, оларды қолдануды құқықтық реттеуді, Кедендік бақылау объектілері мен тасымалдау түріне байланысты қолдану бойынша әдістемелік нұсқауларды оқу болып табылады.
Бұл пәнді оқу барысында студенттер ТСТК түсінігі, олардың түрлері, жіктелуі, қолдану шарттары туралы нақты түсінікке ие болуы, тауарлар мен көлік құралдарын кедендік бақылауды жүргізу кезінде сауатты және тиімді қолдануы тиіс.
ТМД елдері тәуелсіздік алған сәттен бастап және олардың сыртқы экономикалық қызметтің дербес субъектісі ретінде әлемдік нарыққа шығуы кедендік бақылаудың нақты тетігін құру қажеттілігі туындады.
Сыртқы экономикалық байланыстарды қарқынды дамыту, олардың қатысушылары санының, оның ішінде коммерциялық құрылымдардың едәуір ұлғаюы, нарықтық экономиканың қалыптасуы жағдайында кеден саясатының өзгеруі, тауарлардың неғұрлым кең номенклатурасының экспорты мен импорты мүмкіндіктерін кеңейту – кеден қызметтерінен мемлекеттік шекара арқылы өтетін жүктердің, көлік құралдарының, адамдардың заттарын жоғары өнімді, тиімді кедендік бақылауды қамтамасыз етуді талап етеді. Кедендердің жедел қызметкерлерінің күнделікті тексеру жұмысындағы ажырамас элементтердің бірі олардың кедендік бақылаудың техникалық құралдарын қолдануы болып табылады, оларсыз қазіргі уақытта кедендік бақылаудың уақтылылығын, сапасы мен мәдениетін қамтамасыз ету мүмкін емес. Бақылаудың жоғары нәтижелілігіне кедендік бақылаудың әрбір нақты учаскесінде техникалық құралдарды кешенді қолдану арқылы қол жеткізіледі, ол жолаушылар мен көлік экипаждарының қол жүгі мен теңдеме жүгі, орташа және ірі көлемді жүк жөнелтімдерін және жеке келесі теңдеме жүкті бақылау, халықаралық почта жөнелтімдерін немесе халықаралық қатынастағы көлік құралдарының барлық түрлерін бақылау. Бұл ретте мемлекеттік шекара арқылы өткізілетін объектілердің әрбір түрін Кедендік бақылау үшін кедендік бақылауды ұйымдастырудың технологиялық схемаларына сәйкес КСТК-ның қандай да бір ерекше түрлері қолданылуы тиіс. ТСТК-ның жедел – техникалық мүмкіндіктерін, оларды қолданудың қазіргі заманғы әдістері мен тәсілдерін жақсы білу, олармен жұмыс істеудің практикалық дағдыларын меңгеру-мұның барлығы бажды негізді есептеуден бастап контрабанда заттарын анықтағанға дейін кедендік бақылаудың жоғары кәсіби деңгейін қамтамасыз етеді.
Кедендік бақылаудың техникалық құралдары ұғымын бір мағынада түсіндіру үшін мынадай анықтама қабылданды:
Кедендік бақылаудың техникалық құралдары-бұл кеден қызметтері тікелей жедел кедендік бақылау процесінде Мемлекеттік шекара арқылы өткізілетін объектілердің барлық түрлерін олардың арасында әкелуге және әкетуге тыйым салынған немесе декларацияланған мазмұнына сәйкес келмейтін заттарды, материалдар мен заттарды анықтау мақсатында қолданатын арнайы техникалық құралдар кешені.
Анықтамадан көрініп тұрғандай, ТСТК-бұл Кеден қызметінің жедел қызметкерлерінің қажетті «қаруы», оны пайдалану елдің экономикалық және мемлекеттік қауіпсіздігін қамтамасыз етеді.
Мемлекеттік шекара арқылы тасымалданатын объектілер деп – жолаушылар мен көлік қызметкерлерінің қол жүгі мен алып жүретін жүгі, жолаушылардың алып жүрмейтін жүгі, жүктердің барлық түрлері, халықаралық почта жөнелтілімдері, халықаралық қатынастағы көлік құралдары және ерекше жағдайларда нақты адамдар түсініледі.
Қазіргі уақытта Кедендік бақылау кеден заңнамасының сақталуын қамтамасыз ету мақсатында ғана жүзеге асырылады. Кедендік бақылауды құқықтық реттеуді дамыту стратегиясы тәуекелдерді басқару жүйесін пайдалануға негізделген іріктемелі қағидатты негізге ала отырып айқындалады, бұл заңнаманың новелласы болып табылады.
Кедендік бақылау тиімділігінің көрсеткіші халықаралық сауда көлемін кеңейту және кедендік заңнаманы бұзу санын азайту болып табылады. Мұндай бұзушылықтардың көпшілігі төленетін кеден төлемдерінің мөлшерін қысқарту мақсатында жасалуына байланысты мемлекет Кедендік бақылау арқылы өзінің фискалдық міндеттерін орындауды қамтамасыз етеді.
Ресей заңнамасында Кедендік бақылау институтын жетілдіру процесі оны халықаралық-құқықтық нормаларға сәйкес одан әрі біріздендіруді талап етеді. Сыртқы экономикалық қызметке қатысушылар кедендік бақылауды жүзеге асыру кезінде жиі құқықтық проблемаларға тап болады. Осылайша, жаңа енгізулердің бірі тауарлар еркін айналымға шығарылып, көтерме-бөлшек сауданы жүзеге асыратын тұлғаларға берілгеннен кейін кедендік тексеру жүргізу мүмкіндігі болды. Осыған байланысты кеден органдарының адал сатып алушылардағы тауарды алып қою және қамауға алу құқығы туралы пікірталас мәселесі туындайды. Осы және басқа да проблемаларды шешу кеден органдары жүргізетін бақылау іс-шараларын құқықтық қамтамасыз етуді жетілдіруге және олардың қолданылуын оңтайландыруға мүмкіндік береді.
Ресей дамуының қазіргі кезеңінде сыртқы экономикалық қызметке қатысушыларға ықтимал зиян келтіру кезінде кеден органдарының жауапкершілігінің негіздерін қоса алғанда, кедендік бақылаудың барлық субъектілерінің құқықтық мәртебесін дәл анықтау өте маңызды. Қатаң құқықтық регламенттеу бір жағынан, кеден органдары атынан мемлекет мүдделерінің теңгерімін және екінші жағынан, кедендік құқықтық қатынастардың қалған субъектілерінің құқықтары мен заңды мүдделерін қамтамасыз ету үшін қажет.
Осылайша, 2004 жылғы 1 қаңтардан бастап күшіне енген Кеден кодексінің нормаларына негізделген монографиялық деңгейде оның жаңа нысандары мен принциптерін енгізу барысында кедендік бақылаудың құқықтық негіздерін кешенді зерттеу алғашқылардың бірі болып табылады. Бұдан басқа, жұмыста кедендік бақылауды құқықтық реттеу мәселелері анықталып, қорытылды, осыған байланысты оларды жою жолдары ұсынылды. Бұл мән-жайлар зерттеу тақырыбының өзектілігін алдын ала анықтайды.
Зерттеу объектісі кеден объектілері болып табылады.
Зерттеу пәні кедендік объектілерді бақылаудың, бақылаудың және қорғаудың техникалық құралдары болып табылады.
Осы жұмыстың негізгі мақсаты бақылаудың техникалық құралдарын кешенді зерттеу, кеден объектілерін бақылау және қорғау болып табылады.
Зерттеудің қойылған мақсатына жету нақты міндеттерді анықтаусыз және шешусіз мүмкін емес. Міндеттері осы жұмыс болып табылады:
— кедендік құқық институты ретінде кедендік бақылаудың жалпы сипаттамасы;
— Кедендік бақылау принциптерін зерттеу; кедендік бақылаудың тән принципі ретінде тәуекелдерді басқару жүйесін пайдалануға негізделген іріктеп кедендік бақылаудың мәнін анықтау;
— Кедендік бақылау объектілерін жіктеу;
— кедендік бақылауды жүзеге асыру процесінде кеден органдарының орны мен рөлін ашу;
— техникалық құралдарды талдау.
Қойылған мақсатқа жету және міндеттерді шешу үшін зерттеуді дайындау кезінде зерттеудің жалпы ғылыми әдістері қолданылды: зерттелетін құбылыстарды танудың объективтілігі мен жан-жақтылығын болжайтын танымның диалектикалық әдісі, кешенді, жүйелі, салыстырмалы-құқықтық, формальды-логикалық, нормативтік-логикалық, экономикалық, философиялық және т.б.
Дипломдық жұмыста қамтылған ережелер мен қорытындылар халықаралық конвенцияларды, шарттар мен келісімдерді, РФ Конституциясын, федералдық заңдар мен өзге де нормативтік-құқықтық актілерді, сондай-ақ Кедендік бақылау саласындағы қатынастарды реттейтін заңнаманы қолдану практикасын зерттеуге негізделген. Ғылыми-практикалық конференциялар, статистикалық және ақпараттық-аналитикалық мәліметтер материалдары пайдаланылды.
Дипломдық жұмыста зерттеу базасы болып табылатын және құқықтық ғылымдағы сабақтастықты сақтауға мүмкіндік беретін ғылыми материал жинақталған. Дипломдық жұмыста талданатын кедендік бақылауды құқықтық реттеу мәселелері осы мәселенің әр түрлі жақтарын зерттеген отандық және шетелдік авторлардың жұмыстары негізінде қарастырылады.
Таңдалған тақырыптың теориялық және конституциялық-құқықтық аспектілерін қарастыру үшін в. К. Бабаевтың, М. В. Баглайдың, А. М. Васильевтің, А. В. Мальконың, Н. Н. Мальконың ғылыми еңбектері негіз болды.Және. Мағлұмат — Алматы: Баспагерлер мен кітап таратушылар ассоциациясы, 2015.
Зерттеу жүргізу кезінде автор әкімшілік, кедендік және қаржылық құқық саласындағы ғалымдардың еңбектеріне сүйенеді: Ю. С. Адушкин, О. Ю. Бакаева, Д. Н. Автордың Аты-Жөні Автордың Аты-Жөні Автордың Аты-Жөні — Алматы: «Мектеп» баспасы, 2007. Сайко, Н.Г. Салищевой, К. К. Сандровского, Ю. Н. Старилова, М. С. Студеникиной, Ю. А. Тихомирова, А.Мен. Химичевой, В. Е. Чиркина және басқа да.
Кедендік бақылаудың экономикалық аспектілеріне қатысты бірқатар маңызды ережелер экономист-ғалымдар: М. Б. Ванин, Г. Г. Визгалова, В. Г. Драганов, Г. Л. Карташов, К. А. Корняков, А. С. Круглов, Л. А. Лозбенко, В. В. Покровской және т.б. жұмыстарда ұсынылды.
Аталған және басқа авторлардың еңбектері зерттелетін тақырыптың ерекшелігін ұғынуға және ашуға мүмкіндік берді.
Зерттеу мақсатына қол жеткізу әр түрлі құқықтық саладағы нормаларды түйістіруде қойылған міндеттерді дәйекті шешу жолымен жүргізіледі. Ұсынылған жұмыстың ғылыми жаңалығы кедендік бақылауды жүргізу тәртібін құқықтық реттеу мәселелерін анықтаудан, сондай-ақ кеден заңнамасын жетілдіру бойынша қорытындылардан, ұсыныстардан және ұсыныстардан көрінеді.