Сүт безінің анатомиясы және физиологиясы
Сүт безі — диаметрі 2-3 мм шығару өзектерінен тұратын, 15-20 бөлікшілері бар, күрделі альвеолярлы-түтіктік безінен тұрады. Олар альвеолалық синустар түзей отырып, түбі ампула тәрізді кеңейіп, еміздікке қарай радиалды бағытталады. Без беткей шандырлардың арасында олардың капсуласын түзей отырып, орналасады. Емізік аймағы сезімтал, пигменттелген терімен қоршалған. Сүт безі кеуде бұлшықетінің шандырында орналасқан және lig. suspensoria mammae байламымен байланысты.
Қанмен қамтамасыз етілуі. Сүт бездері кеуде артериясының ішкі тармақтарымен, кеуде бөлімінің бүйір артерияларымен, қабырға артерияларымен (a. toracica interna, toracica longa, a. intercostales posteriores) қандандырылады.
Терең веналар артерияларымен қосылып, қолтық шұңқырына, кеуденің ішкі аймағына, кеуденің латералды аймағына және қабырғааралық веналарға, жиірек сыртқы мойылдырық венасына құяды. Қан беткей веналардан мойынның, иықтың, кеуденің бүйір қабырғасының терілік веналарына және эпигастралды аймақтың венасына құяды.
Лимфа тамырлары. Сүт бездері жақсы дамыған және оларды 2 топқа бөліп қарастырады: 1) Сүт безі терісінің лимфа тамырлары; 2) Без паренхимасының лимфа тамырлары.
Сүт безінен лимфа ағысының жолдары: лимфа түйіндері арқылы қолтық шұңқырына, шандыр мен кеуде бұлшықеттері арқылы түйіндерге, кеуде бұлшықеттерінің шеттерінде орналасуына байланысты бұғанаүсті және бұғанаасты шұңқырларына, сонымен қатар, a. toracica interna арқылы лимфа түйіндеріне қүяды.
Нервтенуі. Иық өрімдерінің майда тармақтарымен қабырғааралық нервтің II-VII тармақтарының нәтижесінде болады. Сүт бездерінің негізгі қызметі — сүттің синтезі мен секрециясы.
Сүт безінің ауруымен ауыратын науқастардан анамнезді тиянақты жинау және мына белгілерді анықтауға бағытталады: 1) жыныстық жетілу кезеңіне; 2) жүктілік пен босанудың санына; 3) осы кезеңде емшекпен емізудің ағымына; 4) жүктіліктің үзілуі мен түсіктердің саны; 5) етеккір циклының ағымына; 6) сүт бездерінің жарақаттарына; 7) науқаста және туысқандарда болған ісіктердің санына; емізіктегі бөліндінің сипатына; 8) гинекологиялық аурулар мен жыныс жолдарына жасалған операция түрлеріне байланысты.