Ротавирусты инфекция (РВ инфекция) туралы мәлімет

Жылдың қыс мезгілінде балалардағы диареяның негізгі себебі вирустар болады.

Этиологиясы және эпидемиологиясы. Вирусты диареяның жиі қоз-дырғыштары: ротавирустар, парвовирустар (Норволк, Гаваий, Мон-тгомеридан), энтеровирустар (Коксаки, ЕСНО), аденовирустар, ко-роновирустар.

Қысқы айларда балаларда ротавирусты инфекцияның үлесіне 40-50% диареядан келеді.

Әр түрлі елдерде ротавирусты инфекциядан жылына 800 000 — 1 000 000 бала қайтыс болады. Осы инфекциядан АҚШ-та жылына 700 000 бала ауруханаға жа тқызылады.

Біздің елімізде Б. X. Сапарованың (1990) зерттеу мақсаты кезінде, жылдың мұздай мезгілінде 1 айлықтан 14 жасқа дейінгі балаларда ротавирусты этиологиялық диарея 42,6% құрайды.

Алғашқы рет ротавирусты Р. Бишеп және басқалармен бірігіп 1973 жылы тапты, реовириде тұқымдастығына жатады.Тағыда 5 түрлері кіреді (рео-, орби-, фито-, фидживирустар). Антигендік құрамына қарай ротавирустар 5 топқа бөлінеді: А, В, С, Д, Е.

Ротавирустың антигенінің белоктары жайлы зерттеу әліде толық емес, сондықтан олардың жіктелуі аяқталмаған.

Адамдарда және жануарларда ротавирусты ауру шақырады, асқазан ішек жолдарының зақымдалуы гастроэнтерит түрі бойынша сипатталады. Жануардағы ротавирус адамдарда ауру шақырмайды, ал адамдардың ротавирустары жануарларға жұқса, онда инфекцияның типті көріністерімен білінеді.

Ротавирусты инфекциямен ауырғаннан кейін ішкі антигенге қарсы иммунитет пайда болады. Инфекциямен ауырғаннан кейін осылардың тұқымдасы басқа да вирустардың зақымдалуынан қорғамайды, беткейлі антигені бойынша ерекшеленеді.

3 айға дейін нәресте анасынан трансплацентарлы алынған ро-тавирусты инфекцияға қарсы антиденелер аурудан қорғайды.

Аурудың жұқпалығы жоғары. Көбірек жиі аурудың тіркелуі 9-12 айлық балаларда. Ауру бөлек аймақтарда және жиындарда (коллективтерде) эпидемия түрінде және кездейсоқ түрінде болуы мүмкін. Судан болған және аурухана ішілік тұтануы (вспышки) туралы жазған. Қазіргі уақытта көзқарастар бар, басқа қоздырғыштарға қарағанда, ротавирустар нозокомиальды инфекцияларды басқа қоздырғыштарға қарағанда жиі шақырады.

Инфекцияның көзі — балалар ауруының алғашқы 3-6 күнінде және тасымалдаушы көмескі түрімен немесе ауру ересектер.

Негізгі берілу жолы — фекальды-оральды. Вирус сыртқы ортаға және дезинфекциялық дәрілерге тұрақты (формальдегид, натрий гипохлорид, хлорамин), 95% этаполмен және рН 10 жоғары немесе 2 төмен ерітінділерімен өңдеген  кезде, қайнатқан кезде өледі.

Патогенезі. Ротавирусты инфекция түктердің апикальды бөлігінде орналасқан жетілген эпителиоциттерді зақымдануымен бөлінуінің маңызы өте зәр.

Жалаңаш тебелі түктер тез регенерацияланады, себебі криптідағы жатқан дифференциациясьп жетілмеген эпителиоциттердің тез бөлінуіне байланысты.

Сондықтан дисахаридаздар ыдырауының бұзылуы, әсіресе лактозаның нәтижесі — лактозды жетіспеушілік дамиды. Демек ішек саңылауында ыдырамаған лактозаның жиналуынан осматикалық қысым жоғарлайды, сонымен электролитті және суды өзіне тартады.

Бұның клиникалық көрнісі сулы диарея, құсық, сусыздану дамиды. Диареяның тоқталуы және сауығуына байланысты барлық жетілген, жетілмеген эпителиоциттердің алмасуы және осының әсерінен вирустың репликациясы болмайды.

Инкубациялық кезең 1-4 күнге дейін. Аурудың бастапқы белгісі үшеулік: диарея, қызба, құсу.

Женіл түрі.

Жедел басталуы дене қызуы жоғарлауы субфебрильді санға дейін 1-2 күндей (кейде дене қызуы қалыпты), қайталап құсу. Бірге немесе бірнеше сағаттан кейін энтеритті нәжіс, кейде сулы көп. 4-5 күннен кейін сауығады.

Орташа түрі.

Жедел басталуы дене қызуының жоғарлауы фибрильді санға дейін және кұсу (қайталап және бірнеше рет) 1,5-2 күндей. Сулы нәжісі тәулігіне 8-16 ретке дейін, жиі көптеген ішегі желмен «шартылдық нәжіс».

I — II дәрежелі сусыздану дамиды.

Диареяның ұзақтығы 1-3 күндей. Аурудың ұзақтығы 6-7 күндей.

Ауыр түрі.

Орташа ауырлықтай жедел басталады, II — III дәрежелі сусыздану дамуына байланысты 3-4 күн жағдайы ауырлай бастайды, себебі көп рет құсу және есепсіз нәжіс (25-30 рет төулігіне). 2-3 күндей диарея тұрақтанады. Аурудың сауығуы 8-10 күн.

Ротавирусты инфекция біздің елімізде жиі жеңіл және орташа түрінде өтеді. Ауыр түрі Оңтүстік Африка балаларында, Тынық мұхиттің аралдарында (35-77%) көрсетілген.

Ауыр түрлері айқын сусызданумен және пневмония қосылуымен байланысты, мерзімділік көтерілуі жағдайларда тіркелген.

Ауыр түрлерінің дамуына көмектесетін себептер: ерте жастағы бала, жасанды тамақтандыру (Ротавирусқа карсы спекторлы иммуно-глобұлин А анасының сүтінде және уыз сүтінде болады), салмақ жетіспеушілік, бірлескен респираторлы немесе бактериальды инфекция.

Инфекцияның ауыр түрінің болжау критериі: ерте терінің бозаруы, әлсіздік, төбетінің төмендеуі.

Ротавирусты инфекциямен ауру балаларда жиі респираторлы синдром табылады: ринит, фарингит, бронхит, пневмония.

Көптеген зерттеушілер вирустың немесе вирустық- бактериялды инфекциясы деп айтады.

Ротавирусты инфекцияның аурудың гемограммасында көп жағдайда өзгерістер табылмайды. Копрограммада қабыну өзгерісі болмайды, нейтральды май табылады, крахмал түйіршегі, қортылмаған клетчатка, нәжісте рН 6-дейін төмендейді және оданда төмен.

Ротавирусты инфекцияның клиникасының өзгешелігі болса да диагнозын негіздеуге нәжісте ротавирусты табу немесе серологиялық реакцияның нәтіжесінде титры динамикада 2-4 рет өсу керек. Ең төмен диагностикалық титр 1:16.

Салыстырмалы диагнозды эшерихиозбен, энтеровирусты инфекциямен, шартты патогенді флорамен шақырылған жедел ішек инфекциялардан өткізу қажет.

Емі:

Ротавирусты инфекцияның емі базисті терапияға негізделген. Екіншілік лактозды жетіспеушілік дамуының мүмкіндігі жоғары болғандықтан   аурудың бастапқы кезеңдерінен- ақ ацилакт, линекс, лактобактериялар, лактозасы төмен диета тағайындалады.

Алдын алу шаралары:

Ішек жұқпалы ауруларында қолданылатын жалпы эпидемияға қарсы шаралар.

Ротавирусты инфекция бүкіл дүние жүзінде тіркелетін ауру болғандықтан және бір зерттеушінің айтуынша бұл ауру «үлкен демократ — дамыған елдердеде балаларда кездеседі, бай және кедей тұратын кварталдардағы балаларды да аямайтын ауру» болғандықтан ротавирусты инфекцияға қарсы Қанада мен АҚШ-та шығарылған вакцинамен егу ұсынылды. Вирустың ішкі антигеніне қарсы иммунитет түзетін вакцина зерттелу сатысында.