Жаңа бағдарлама 2018-2019 оқу жылы

Өзгерістер негізінде тұжырымдама жатыр,оған сәйкес білімнің жалпы санына емес, функционалдық сауаттылыққа басымдық беріледі. Басқаша айтқанда, жаңартылған білім берудің міндеті-оқушыларды алған білімдерін тәжірибеде қолдануға үйрету. Көптеген дамыған елдерде білім беру жүйесіндегі ұқсас процестер өткен ғасырдың 80-ші жылдарының аяғында басталды. 90-шы жылдардың ортасында жаңарту аяқталды. Біздің елде жаңартылған бағдарламаға көшу тек басталады. 2016-2017 оқу жылында оған барлық мектептердің бірінші сыныптары ауысты. Осы жылдың 1 қыркүйегінен бастап өзгерістер екінші, бесінші және жетінші сынып оқушыларына әсер етті.

Сонымен қатар, 2017-2018 оқу жылында 30 пилоттық мектепте жаңартылған оқу бағдарламалары 3-сыныптарда тестіленетін болады. Білім беруді кезең-кезеңмен жаңарту 4 жыл болады. 2018-2019 оқу жылында өзгерістер 3, 6, 8 және 10 сыныптарға, 2019-2020 жылдары — 4, 9, 11 сыныптарға әсер етеді. Ата — аналардың көбі — және оқушылардың өздері-бұл маңызды үдерісте өте жақсы бағдарланбайды. Алдағы жылдары барлық қазақстандық оқушыларға қатысты негізгі өзгерістерді қарастырайық.

2017-2018 оқу бағдарламасы бірінші сыныптарда 2016-2017 оқу жылында енгізілген жаңартылған оқу бағдарламасы Назарбаев Зияткерлік мектептерінде оқу тәжірибесіне негізделген. Алдағы оқу жылында барлық мектептердегі екінші, бесінші және жетінші сыныптардың, сондай-ақ пилоттық мектептердің үшінші сыныптарының бағдарламаларының мазмұны ұқсас түрде жаңартылады. 2017-2018 оқу жылында бағдарламада бұрынғы пәндер мен пәндер қалады. Оқу жоспарларында қандай да бір жаңалықтар қарастырылмайды. Сонымен қатар, мектептерде пайдалануға рұқсат етілген қосымша әдебиеттер тізімі кеңейтілді. Білім берудің жаңартылған мазмұны бар сыныптарда бағалаудың критериалды жүйесі жаңа бағалау жүйесі — критериалды енгізіледі. Бағалар бірқатар нақты, алдын ала анықталған өлшемдер бойынша қойылады. Мұндай әдіс оқушылардың білімі мен іскерлігін анағұрлым сапалы және объективті бағалауды қамтамасыз етеді.

Сонымен қатар, жүйе оқушылардың өз жұмысын дұрыс бақылау және бағалау, туындаған қиындықтардың себептерін өз бетінше анықтау және оларды жою қабілетін дамытады.

Критериалды бағалау, өз кезегінде, формативті және жиынтық. Формативті бағалау оқушының дағдысының деңгейін анықтайды, бұл тоқсандық және жылдық әсер етпейтін аралық белгілер. Жиынтық бағалау материалдың белгілі бір блогын зерделегеннен кейін қорытынды баға қою үшін жүргізіледі. 1 қыркүйектен бастап 799 мектепте жаратылыстану-ғылыми циклдің (БҰО) жеке пәндері ағылшын тілінде оқытылады. Бұл оқушыларға шетел тілін практикада бекітуге мүмкіндік береді. Биылғы жылы физиканы, биологияны, Географияны, химияны және басқа да пәндерді ағылшын тілінде үйренуді 160 мыңға жуық оқушы бастайды. Үш тілді білім беруге кезең-кезеңмен көшу үшін біздің министрлік қазіргі пән мұғалімдерін даярлаумен белсенді айналысады. Оқытушылар ағылшын тілін жақсы деңгейде меңгеріп қана қоймай, өз пәнін ағылшын тілінде оқыту әдістемесін меңгеруі қажет. Қазіргі таңда 1 мыңнан астам пән мұғалімдері тілдік курстарды аяқтап, тиісті сертификаттар алды.

2018 жылғы 5 шілдедегі Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрінің бұйрығына сәйкес 2018-2019 оқу жылының басталуы, ұзақтығы және демалыс кезеңдері анықталды. 2018-2019 оқу жылының басталуы-2018 жылдың 1 қыркүйегі; Мереке күндеріне түскен сабақтар оқу бағдарламаларының мазмұнын біріктіруді есепке ала отырып, қайталауға бөлінген сағат есебінен келесі күндерге ауыстырылады; 1) 1-11 (12) сыныптарда: күзгі – 7 күн (2018 жылғы 29 қазаннан бастап 4 қарашаға дейін қоса алғанда), қысқы 10 күн (2018 жылғы 31 желтоқсаннан бастап 2019 жылғы 9 қаңтарға дейін қоса алғанда), көктемгі – 13 күн (2019 жылғы 21 наурыздан бастап 2 сәуірге дейін қоса алғанда); қысқы 14 күн (2018 жылғы 27 желтоқсаннан бастап 2019 жылғы 9 қаңтарға дейін қоса алғанда), көктемгі – 15 күн (2019 жылғы 21 наурыздан бастап 4 сәуірге дейін қоса алғанда); 3) мектепалды және 1 сыныптарда: қосымша демалыс – 7 күн (2019 жылғы 4-10 ақпанды қоса алғанда).

Білім беру саласының 400-ге жуық мұғалімдері мен мамандары 2016 жылдан бастап еліміздің мектептерінде кезең-кезеңмен енгізілетін жаңартылған білім беру мазмұнының тиімділігін талқылау үшін жиналды. Жаңа форматта өткен іс-шарада жаңа бағдарламаның алғашқы жетістіктері мен алдағы уақытта жұмыс істеу қажет мәселелер туралы сөз болды.

Семинар-тренингке жаңартылған мазмұны бойынша мектеп үйлестірушілері, 5 және 7 сыныптарда жұмыс істейтін педагогтар, облыстардың, Астана және Алматы қалаларының білім басқармаларының орынбасарлары, облыстық, қалалық, аудандық әдістемелік орталықтар мен кабинеттердің басшылары, білім бөлімдерінің мамандары қатысты.

Жиналғандар критериалды бағалау және білім берудің жаңартылған мазмұнын енгізу қорытындыларын талқылады.

Елімізде жаңартылған білім беру мазмұнын кезең-кезеңмен енгізу 2016-2017 оқу жылынан басталды. Бүгінгі күні бұл білім беру жүйесіндегі өзекті тақырып болып табылады. Ғылым және білім вице-министрі Асхат Аймағамбетовтың айтуынша, биылғы жылы жаңа әдістеме бойынша 1, 2, 5, 7 сыныптар жұмыс істей бастады. Егер бірінші кезекте осы бағдарлама бойынша бастауыш сыныптар оқыса, биылғы жылы олардың қатарына 5-7 сыныптар қосылды. Осылайша, 2020 дейінгі жаңа бағдарлама кезең-кезеңмен енгізілетін болады.

2018-2019 оқу жылында жаңа бағдарламаға 3, 6, 8 сыныптар қосылады. Содан кейін бағдарлама 11 сыныпта да жұмыс істей бастайды.

Дамыған елдер 20-30 жыл бұрын білім беру мазмұнын жаңарта бастады.

Білім және ғылым Вице-министрі Асхат Аймағамбетов талқылау барысында ата-аналар тұрғысынан жаңашылдықты бағалады:

— Біздің сараптамалық зерттеу білім берудің жаңартылған мазмұнының маңыздылығы мен тиімділігін дәлелдейді. Мұны пилоттық мектептер дәлелдеуде – 30 мектеп 2015 жылдан бастап жаңа бағдарламаларды сынақтан өткізуде. Үш жыл ішінде осы бағдарлама бойынша оқитын балалардың үлгерімі екі есеге өсті. Жаңа бағдарламаның арқасында оқулықтар ғана емес, бағалау жүйесі, оқыту жүйесі де өзгереді.

Барлық салаларда жаңалықтарды енгізу әрдайым белгілі бір қиындықтармен жүріп келеді, олар әртүрлі қабылданады және мұны толық түсіну үшін, әрине, уақыт қажет. Бағдарламаның басты мақсаты-бәсекеге қабілеттілікті, функционалдық сауаттылықты арттыру, балаларға тиісті білім беруді қамтамасыз ету және оларға қажетті сапалар мен құндылықтарды дарыту.

Өткен семинар-тренинг мектептерде жаңартылған білім беру мазмұнын енгізудің тиімділігі туралы ашық диалогты жолға қоюға көмектесті. Біздің педагогтарға түсіндіру жұмысы және қосымша әдістемелік ұсыныстар қажет болатын сұрақтарды анықтады.

— Біз үшін мұғалімдердің пікірлерін, ұсыныстарын және сұрақтарын тыңдау маңызды. Біз іс — шараны әріптестерімізді жинап, оларға баяндамалар оқып, соның есебінен қолдау алу үшін ұйымдастырдық, іс — шараның міндеті-осы бағыттағы проблемалық мәселелерді белгілеу, — деді вице-министр.

Мемлекет басшысы биылғы жылы Қазақстан халқына Жолдауында оқушыларды білім берудің жаңартылған мазмұны бойынша оқытатын мұғалімдердің жалақысын 30% — ға арттыруды тапсырды.

Вице-министрдің айтуынша, 1 қаңтардан бастап жаңартылған бағдарлама бойынша оқушыларды оқытатын мұғалімдердің жалақысына 30 пайыздық үстеме жасалды. Сонымен қатар, жаңа оқу жылының 1 қыркүйегінен бастап аттестаттаудың жаңа жүйесі бойынша барлық мұғалімдер алған біліктілігіне сәйкес 30-дан 50% — ға дейін еңбекақыға қосымша ала алады.

Бұл туралы Мемлекет басшысы өзінің Жолдауында: «2018 жылы мұғалімдер үшін санаттар арасындағы айырмашылықты арттыра отырып, біліктілік деңгейін ескеретін санаттың жаңа кестесін енгізуді тапсырамын. Санаттарды бүкіл әлемде жасалғандай ұлттық біліктілік тесті арқылы беру қажет. Бұл педагогтарды үнемі жетілдіруге ынталандыратын болады. Нәтижесінде, расталған біліктілікке байланысты мұғалімдердің жалақысы 30-дан 50% — ға дейін өседі. Бұл үшін ағымдағы жылы қосымша 67 миллиард теңге бөлу қажет».

Жаңартылған мазмұн-бұл оқушылардың функционалдық сауаттылығына, Назарбаев Зияткерлік мектептерінің тәжірибесін трансляциялауға, жалпы білім беретін мектептер жағдайында іске асыру үшін бағдарламаларды бейімдеуге бағытталған қазіргі заманғы білім беру бағдарламалары.

ҚР БҒМ Мектепке дейінгі және орта білім департаментінің директоры Шолпан Қаринова жаңа бағдарлама ақпаратты өз бетінше іздеу және алу, оны оқыту мен тәжірибеде қолдану үшін жағдай жасайды деп санайды.

Маманның айтуынша, оқушының білімі бұрынғы жүйеде 5 балдық шкала бойынша бағаланды. Ал критериалды бағалау-бұл оқушының жетістіктеріне апаратын бағалау жүйесі. Ол екі бөлімнен тұрады: формативті бағалау (қалыптастырушы) және жиынтық бағалау (жиынтық). Басқаша айтқанда, формативті бағалауда сандық бағалар жоқ: «5», «4», «3» немесе «2». Мұғалім оқушының ауызша немесе жазбаша жұмысын бағалайды және күнделікте немесе дәптерде бағалардың орнына тиісті пікір айтады. Бұл жазбаны ата-аналар көреді, сондықтан кері байланыс орнатылады. Мұғалім өз пікірін білдіре отырып, баланың жетістіктері туралы айтып, оқушының сабақ үшін не меңгергенін және келесі сабақтарда қандай жақтарын дамыту керектігін түсіндіруі тиіс. Бағалаудың мұндай түрі журналда көрсетілмейді.

Ал жиынтық, нақты жиынтық бағалау — бұл белгілі бір тақырып/тарау, бөлім немесе тоқсан аяқталғаннан кейін қойылатын баға, ал оқу жылының соңында қорытынды баға қойылады. Жиынтық бағалау кезінде оқушыға игерілген сабақтар, тақырыптар бойынша тапсырмалар беріледі, содан кейін оның тақырыпты меңгеруіне қарай баға қойылады. Яғни, біз түсінгеніміздей, формативті бағалау өткен сабақты күнделікті талқылау түрінде жүргізіледі, ал жиынтық бағалау — бұл бірнеше сабақтан кейін немесе тоқсанның соңында қойылатын жиынтық баға.

Маңғыстау облысының бастауыш сынып мұғалімі Наталья Некрасова үш жыл бойы білім берудің жаңартылған мазмұны бойынша пилоттық режимде сабақ беріп, жаңа бағдарламаның тиімділігі туралы әңгімелейді.

— Білім берудің жаңартылған мазмұны дәстүрлі оқытумен салыстырғанда, балаларды шығармашылық жағынан дамытады,таным шекарасын кеңейтеді. Мұғалім мен оқушы арасында кері байланыс орнатылады. Әсіресе, бағалаудың жаңа түрі тиімді, ол оқушылар мен олардың ата-аналары үшін объективті. Ол балаға өз жетістіктерін көруге мүмкіндік береді және өзін-өзі дамытуға ықпал етеді. Бұл қызықты, балалар өздері мектепке келгісі келеді. Ата — аналар мұны растайды, — дейді Наталья Некрасова.

Фасилитациялық сессия (топтық талқылау, мәселелерді шешу және қысқа уақытта сапалы нәтижелер беретін жоспарлау процесі), мастер-класстар және топтардағы жұмыс семинар-тренингтің әрбір қатысушысына өзекті тақырыптарды талқылауда өзін көрсетуге және білім берудің жаңартылған мазмұнына қатысты өз пікірін білдіруге мүмкіндік берді.