Қосылған құн салығы

Қосылған құн салығы мен акциздер отандық салық жүйесінде негізгі орын алатын маңызды жанама салықтар болып табылады. Салық салудың ең қиын жағдайларының бірі тауарларды Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы өткізу кезінде қосылған құн салығы мен акциздерді алу болып табылады. Бұл жұмыс тақырыбының өзектілігіне себеп болды.

Бұл жұмыстың мақсаты тауарларды Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы өткізу кезінде әртүрлі кедендік рәсімдер кезінде қосылған құн салығын және акциздерді өндіріп алудың қолданыстағы тәжірибесін талдау болып табылады.

Қойылған мақсатқа жету үшін келесі міндеттерді шешу қажет:

— қосылған құн және қосылған құн салығы ұғымын, салықтың пайда болу тарихын қарастыру;

— «акциздер» ұғымына анықтама беру»;

— Ресей салық жүйесіндегі қосылған құн салығы мен акциздердің маңызы мен рөлін сипаттау;

— Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы тауарларды өткізу кезінде әртүрлі кедендік рәсімдер кезінде қосылған құн салығы мен акциздерді өндіріп алу ерекшеліктерін сипаттау;

— әртүрлі кедендік рәсімдерді қолдану кезінде тауарларды Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы өткізу кезінде қосылған құн салығы мен акциздерді алумен байланысты негізгі проблемаларды анықтау.

Зерттеу пәні-қосылған құн салығы және акциздер-мемлекеттегі экономикалық процестерді басқару құралдары.

Мемлекет нарықтық экономикаға әсер ететін экономикалық тетіктер арасында салықтар маңызды орын алады. Нарықтық экономика жағдайында кез келген мемлекет салық саясатын нарықтың теріс құбылыстарына әсер етудің белгілі бір реттеуіші ретінде кеңінен пайдаланады. Салықтар барлық салық жүйесі сияқты экономиканы басқарудың қуатты құралы болып табылады.

Ресей Федерациясының салық жүйесінде барлық төлемдер бюджет кірістері тұрғысынан да, салық төлеушілердің материалдық жағдайына әсер ету тұрғысынан да бірдей рөл атқармайды. Егер қосылған құн салығы, ұйымдардың пайдасына салынатын салық, акциздер салық түсімдерінің негізгі бөлігін құрайтын болса, онда мүлік салығы бюджет үшін залал болады. Айта кету керек, қосылған құн салығы мен акциздер отандық салық жүйесінде негізгі орын алатын жанама салық болып табылады. Олар табыстардың қозғалысы немесе тауарлардың, жұмыстар мен қызметтердің айналымы процесінде алынады және тауардың бағасына үстеме, сондай-ақ жұмыстарға немесе қызметтерге тариф түрінде енгізіледі және оны тұтынушы төлейді.

Қазіргі уақытта қосылған құн салығы-маңызды федералдық салықтардың бірі. Тауар өндірісі мен айналысының барлық сатыларында жасалатын қосылған құн атауынан кейін оны өндіріп алудың негізі болып табылады. Бұл салық дәстүрлі түрде әмбебап жанама салықтардың санатына жатқызады, олар өзіндік үстеме ақылар түрінде тауарлардың бағасына қосу жолымен алынады, бұл салық салудың негізгі ауырлығын өнімнің, жұмыстардың, қызмет көрсетулердің түпкі тұтынушыларына ауыстырады.

Қосылған құн салығы неғұрлым елеулі жанама салық ретінде өзара толықтыратын екі функцияны орындайды: фискалдық және реттеуші. Бірінші (негізгі), атап айтқанда, өндіріп алудың қарапайымдылығы мен салық салу базасының тұрақтылығы есебінен бюджет кірісіне осы салықтан Елеулі түсімдерді жұмылдыру болып табылады. Өз кезегінде реттеуші функция өндірістік жинақтауды ынталандыруда және тауарларды жылжыту мерзімі мен олардың сапасын бақылауды күшейтуде көрінеді.

Ұйымда жоспарлау және болжау салық жүйесінің айқындылығы немесе анық еместігіне тікелей байланысты, бюджетпен өзара есеп айырысу, кез келген ұйым олардың дұрыстығына, жылдамдығына және уақтылылығына мүдделі болады.

Қосылған құн салығы мен акциздердің жұмыс істеу кезеңінде оларды есептеу мен өндіріп алудың қолданыстағы тетігі елеулі өзгерістерге ұшырады. Осыған байланысты салық төлеушілерде осы салықты салу тәртібін түсіндіру және кәсіпорынның бухгалтерлік есебінде осы салық түрлерін есепке алуды ұйымдастыруды көрсету бойынша көптеген мәселелер туындайды. Осы салыққа көп көңіл бөлінгеніне қарамастан, салықтық құқықтық қатынастарды реттейтін нормативтік — құқықтық базаға тұрақты өзгерістер енгізіледі, әлі күнге дейін көптеген даулы мәселелер қалып отыр, бұл көптеген төрелік практикамен расталады. Қазіргі уақытта салық салудың ең қиын жағдайларының бірі тауарларды Кеден одағының кедендік шекарасы арқылы өткізу кезінде қосылған құн салығы мен акциздерді алу болып табылады. Проблемалар үш елдің — Ресей, Белоруссия және Қазақстанның заңнамалық базасы мен салық мәдениетіне байланысты туындайды. Бұл өз кезегінде қосылған құн салығын төлеуден жалтаруға немесе заңсыз өтем жасауға мүмкіндік береді. Бұл жұмыс тақырыбының өзектілігіне себеп болды.

1. Қосылған құн салығы мен акциздердің экономикалық мәні және олардың РФ салық жүйесіндегі рөлі.

1.1. Қосылған құн және қосылған құн салығы ұғымы және пайда болу тарихы.

Қазіргі уақытта қосылған құн ұғымы бір мәнді түсіндірілмейді. Жалпы түрдегі қосылған құн өңдеуші өндірісте өндіруші, бөлу саласындағы кәсіпкер шикізаттың, материалдардың құнына немесе жаңа бұйымды немесе қызметті жасау үшін сатып алынған тауарлар мен өнімдердің құнына қосатын құн болып табылады.

Бір жағынан, қосылған құнды қосымша құн құрамына кіретін негізгі элементтер ретінде жалақы мен алынатын пайда сомасы ретінде, сондай-ақ салық төлеушінің өндірістік циклмен тікелей байланысты шығындарының кейбір басқа да элементтері ретінде ұсынуға болады. Екінші жағынан, қосылған құнды тауарларды, жұмыстарды, қызмет көрсетулерді сатудан түскен түсім мен бұл ретте жүргізілген шығындар арасындағы айырма ретінде ұсынуға болады.

Қосылған құн салығы түсіну, есептеу және бақылау үшін ең маңызды және сонымен бірге неғұрлым күрделі болып табылады. Дегенмен, ол мемлекеттің салық кірістерінің 12-ден 30 пайызға дейін түсуін қамтамасыз ете отырып, нарықтық экономикасы бар көптеген елдерде табысты қолданылады. Атап айтқанда, экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымына (ЭЫДҰ) мүше 24 елдің 20 — сы қосылған құн салығын тұтынуға негізгі салық ретінде қолданады. Бұдан басқа, қосылған құн салығы тағы 35 дамушы елде алынады. АҚШ, Канада, Австралия және Швейцария сияқты дамыған елдерде жанама салық салудың осы түрі қолданылмайды.

XX ғасырдың 1970-1980 жж. қосылған құн салығы әлемдік салық салу теориясы мен тәжірибесінің ең маңызды жетістіктерінің бірі деп санауға болады. Салықтардың даму тарихы салық теориялық құрылымнан практикалық облысқа тез аударылғанда, әлемнің көптеген елдерінде тұтыну салықтары арасында үстем жағдайға ие болған басқа да мысалдарды білмейді.

Бастапқыда Германияда экономист Вильгельм фон Сименс «айналымнан салынатын салық» енгізуді ұсынды. Алайда, сол кезде оның идеясы тиісті түрде қабылданбаған. Содан кейін 1954 жылы Қаржы министрі сол кезде елде алынатын айналымнан салықты ауыстыруға қабілетті. Осы Францияның таралуы Морис Лоре салықтың іс-қимылының принципті схемасын әзірледі, салық ауқымды сипатқа ие болды. Осыған сәйкес қосылған құн салығы БЭЖ – ге мүше елдер үшін негізгі жанама салық ретінде бекітілген және оны енгізу мерзімі 1972 жылға дейін белгіленген БЭЖ директиваларының қабылдануы ықпал етті.

Қосылған құн салығының кең таралуы осы салықтың бірқатар іргелі артықшылықтарына негізделген:

— тауар, жұмыс, қызмет көрсету өндірісі бойынша өндірушілердің шығындары емес, соңғы тұтынушылардың шығындарын салық салуға ұмтылу;

— әлеуетті кең салық салу базасы (көптеген тауарлар, жұмыстар, қызмет көрсетулер қосылған құн салығы салынады );

— салық түсімдерінің тұрақтылығы және баға деңгейінің өзгеруіне байланысты олардың пропорционалды өсуі;