Ақкөл тұрағы туралы мәлімет

Ақкөл тұрағы 1961 жылы Тараз (Жамбыл) қаласынан солтүстiк-батысқа қарай 170 шақырым жерде, Ақкөл селосынан батысқа қарай 13 шақырым, осы аттас көлден 8 шақырым, ал оңтүстiк-шығыстан солтүстiк-батысқа қарай 5-10 шақырымға созылып жатқан Куэст үстiртiнде орналасқан. Үстiрт теңiз деңгейiнен 473-500 м биiктiкте. Оның батыс шетi бiртiндеп Төмендеп келiп жан-жағымен бiрiгiп кетедi.

Тас құралдардың топтасқан жерi биiк тұрған жеке алаң-нан табылған. 20×10 м алаңнан ежелгi адамдар жасаған 117 құрал жиналған. Оның iшiнде iрi жаңқалар (кей-бiреуiнiң ұзындығы 20 см-ден асады) к п кездеседi. Барлық құралдардың бетiнде желмен мүжiлген және түрлi түстi боялған белгiлер бар. Ақкөлде құралдардың 43,5%-ы жиналған. Олардың арасында ндiрiс қалдықтары те аз. Бұл ежелгi адамдардың құрал жасайтын материалды таөңдай бiлгенiн көрсетедi. Жұмыр тастан жасалған құралдар мен жаңқа тастар көбiрек.

Екi жақты өңделген шапқы құралдар (choррing-tools). Екi жақты өңделген тас құралдар өзінiң жоғары стандартты-ғымен және choррing-tools типiнiң аздығымен ерекшеленедi. Көлденең формалы шикiзаттың ұзын жағынан жұмырла-нып алынған көлденең формалар к п кездеседi. Негiөзінен, шикiзаттың әртүрлi формада болуына байланысты көлде-нең choррing-tool — 2 түрi айқын байқалады. Ұзындығы енiнен к п үлкен емес доғал жұмыр тастан жасалған (көлденең доғал choррing-tools) және қатты ұзындау жұмыр тастан жасалған (бүйiрi ұзын көлденең choррing-tools). Олардың өңделген жағы шикiзаттың қысқа бүйiрiне шығып кетпеген қарапайым және негiзгi өңделген жағына қосымша бiр бүйiрде өңделiп, оның бiр бүйiрi үшкiрленiп жасалы-нады. Мұндай көлденең үшеулiк choррing-tools пiшiнi Қаратау жотасының Төменгi палеолиттiк кешендерiнiң ерте кезеөңдерiнiң барлығында кездеседi.

Қол шапқылар және унифастар. Унифасты көлденең шапқы деп атаған дұрыс болар едi. йткенi ол дайындалған тас шикiзаттың бiр жағын бiрбеткей ұру арқылы жасалған. Сонымен қатар бiрбеткей ұру дайындалған шикiзаттың бетiн толық тазаламай оның ортасына дейiн барады. Басқа типологиялық көрсеткiштерi бойынша ол Ақкөлде табыл-ған көлденең күрделi — үшкiрленген формадағы жақсы өңделген басқа да екi тас құралдарға сәйкес келедi.

Бiрақ толық бiр жағы өңделмеген пiшiндегi унифасты құралдар аз кездеседi және сонымен қатар өңдеу арқылы ұшын шығару бұрышы екi жақты өңделген тас құралдар мен унифастарды жасау техникасы бiрдей.