Қазақстанда ауыл шаруашылығын ұжымдастыру сабақ жоспары
Сабақтың мақсаты. Бiлiмдiлiк: ауыл шаруашылығын ұжымдастыру туралы алған бiлiмдерiн пысықтау;
Дамытушылық: оқушылардың ойлау қабiлетi мен шығармашылық iзденiс, дағдыларын сыни тұрғыда қалыптастыру;
Тәрбиелiк: сол кезеңдердегi қазақ халқының басына төнген ауыр қасiреттен шығудың жолын iздеген ел азаматтарының iстерiн үлгi ете отырып, патриоттық тәрбие беру.
Сабақтың әдiсi: тест, сұрақжауап, рөлдiк ойын, “Маятник” ойындарының элементтерi енгiзiлген пiкiрсайыс, тарихи эссе. Сабақтың түрi: аралас сабақ. Пәнаралық байланыс: әдебиет, бейнелеу. Көрнекi құралдар: сабаққа эпиграф, суреттер, бейнесуреттер, тiрек схемасы, архивтен алынған деректер, бейнедиск. Сабақтың барысы. 1. Тест жұмыстары (топқа бөлiп беру). 2.
Сұрақ-жауап әдiсi арқылы тестiнiң дұрыс жауабын тексеру. 3. Сабақтың екiншi бөлiгiнде интерактивтi тақта арқылы төмендегi слайдкестенi пайдалану. 54 Оқушыларды топтастыру /I, II, III/ Жекелеген тапсырма беру Ауыл Ауыл шаруа Эксперттiк топ шаруашылығын шылығын ұжым (оралман, ұжымдастыру дастырудың терiс тарихшығалым, дың оң жақтары жақтары демограф) Оқушының iсәрекетi Оқулық Тақтада Облыстық мұ Тiрек Тiрек конс пен iлiнген сурет, ражайдан алын схемамен пект құрас жұмыс фотосуретпен ған деректермен жұмыс тыру — тақта жұмыс жұмыс ға, дәптерге “Маятник” ойыны (I, II топтар кезекпен ауыл шаруашылығын ұжымдастырудың оң және терiс жақтарын айтып бередi).
Эксперттiк топ (ауыл шаруашылығын ұжымдастыру қорытындыларына жалпы сараптама жасайды). Мысалы: а) оң жақтағы топ: — жерi жоқ кедейлер жерде жұмыс iстеу мүмкiндiгiне ие болды; — феодалбайларға кiрiптарлықтан құтылды; — МТС (машинатехникалық станция) құрылды. ә) терiс жақтағы топ: — ауылдың ғасырлар бойы қалыптасқан өмiр салтын түпнегiзiне дейiн күйреттi; — орта шаруаларды орынсыз соттап, меншiк құқынан айырды; — аштық жайлады; — халықтың саны күрт төмендедi.
Сараптау: Оралман: “Иә, барлығы “Байшаруа шаруашылықтарын тәркiлеу” туралы қаулыдан басталды. “Байды тап ретiнде жою” дегендi сылтау етiп, шолақ белсендiлер орташа шаруалардың да малмүлкiн тәркiледi.
Тартып алынған малға есеп жүргiзiлмей, талантаражға түстi. Астық салығы да қоса енгiзiлдi. Елде айдап кету, қамап қою әдетке айналды. 55 Бұл зобалаңнан құтылу жолын iздеп жанжаққа ұрланып көштiк…” Тарихшығалым: “Қазақ АКСРi Орталық Атқару комитетi мен Халық Комиссарлары Кеңесiнiң 1928 жылғы “Бай шаруашылықтарын кәмпескелеу” туралы қаулысын басшылыққа ала отырып, республика бойынша 700ге жуық iрi бай шаруашылықтары тәркiлеуге ұшырап, олардың иелерi қанаушы топ ретiнде сотталды. Голощекин “Кiшi қазан” дауылды жоспарында көшпелi мал шаруашылықтарын отырықшыландыруға да баса назар аударған едi. Осы солақай науқанның кесiрiнен баймен бiрге тәркiленген орта шаруалардың, азғана малмүлкiнен ажыраған кедейлердiң шаруашылығы да күйзелдi, өйткенi отырықшыландырудың өзi табиғи жолмен емес, күштеу арқылы әкiмшiләмiршiл тәсiлмен жүзеге асты. Республикаға Мәскеу, Харьков, Ленинградтан арнайы келген өкiлдер Ресей қонысының жобасын айнытпай қайталайтын қоныстандыру үлгiсiн орнықтырды. Солақай саясат соңы 1930-1933 жж. Ұлы жұтқа әкеп соқты. Сталин мен оның төңiрегiндегiлер Қазақстанда болған аштық жайында бiлiп отырды. Оған дәлел: — 1932 ж. 1 ақпан саяси жер аударылғандардың бiр тобының Павлодар қаласынан КСРО Орталық Атқару комитетiнiң Төрағасына елдегi ауыр көрiнiс жайында хат жазуы; — 1932 ж. шiлде айында республика қайраткерлерiнiң бiр тобының — Ғ. Мүсiрепов, М. Ғатауллин, М. Дәулетқалиев, Е. Алтынбеков, Қ. Қуанышевтың Голощекинге жолдаған “Бесеудiң хаты”; Т.Рысқұловтың етек алған қасiрет туралы шындықты ашып көрсете отырып, аш адамдардың өмiрiн құтқарып қалуды өтiнiп Сталиннiң атына жазған хаттары… Жалпы, ауыл шаруашылығын ұжымдастырудың сталиндiк үлгiсiн жүзеге асыру iс жүзiнде жоңғар шапқыншылығы кезеңiндегi асқан зор апаттың кеңестiк нұсқасы болып шықты”. Демограф: “1931-1932 жж. 2 млн адам немесе жергiлiктi тұрғындардың 49өы құрбан болды. 1931-1933 жж. аурусырқаудан 250 мыңдай адам (7ө) өлген. Жалпы, ашаршылықтан өлген қазақтар саны 1 млн 750 мың немесе республикадағы қазақтардың 42өы. 1 млннан астам қазақ республикадан тыс жерге көшiп кеттi, оның 616 мыңы 56 қайтып оралған жоқ, ал 414 мыңы кейiн Қазақстанға оралды…”. Мұғалiмнiң қорытынды сөзi: “Халқымыз әрiп танып, сауат ашты, Ел iшiнде колхоз құрып ұжымдасты.
Шаруалардың малмүлкi тәркiленiп, Асырасiлтеушiлiк жүрiп жатты. Ашаршылық, қайыршылық елдi жайлап, Үмiтi өшiп, шетелге халқым қашты. Халық басына қара бұлт төндiрiп, Жұт халықты шетiнен жұтып жатты. Қара жер құшағына ала берiп? Әр жерде төмпешiктер қалып жатты” деген өлең жолдарынанақ ауыл шаруашылығын дамытудың сталиндiк үлгiсi халқымыздың басына жақсы жағынан гөрi орасан зор қасiрет әкелгендiгiн сезiнуге болады. “Жалпы елдi басқару туралы мәселелер жергiлiктi халықпен келiсiлмей, сонау Мәскеуденақ шешiлiп жататын”, — деп, осы ауыл шаруашылығын дамытудың күшпен ұжымдастыру бағытын таңдаған Сталиндi, осы даулы мәселенi қабылдаған Мәскеудi көрсетiп, саяхат жасайды. “Қайта оралды қазағым өз елiне, Атабаба қонысы, өз жерiне. Бүгiн, мiне, қазағым егемендi Көк байрағы желбiрейдi күн көзiнде”, — деп сабақты қорытындылайды.