ХХ ғасырда астрономияда түбегейлі өзгерістер болды. 20-30 жж. бастап астрономиялық танымның теориялық негізі ретінде релятивистік және кванттық механика (классикалық механикамен қатар) сөз сөйлейді. Астрономияның эмпирикалық базисі всеволнов (радио-, инфрақызыл, оптикалық, ультракүлгін, рентген және гамма — диапазондары) болды. Салыстырмалылықтың жалпы теориясы ғарыштық масштабтағы құбылыстарды модельдік теориялық сипаттауға мүмкіндік берді. Кванттық механиканың құрылуы астрофизика мен астрономияның космогоникалық аспектісінің дамуына импульс болды (энергия көздерін және жұлдыздар эволюциясының механизмдерін, жұлдызды жүйелерді және т.б. анықтау); астрономия есептерін ғарыштық денелердің механикалық қозғалыстарын зерттеуден (гравитациялық өрістің ықпалымен)…

Читать Читать

Ғарыш жүйелерін олардың тікелей мақсаты бойынша оларды қоршаған жүйелерден тыс пайдалану мүмкін емес, яғни олардың ғарыш аппаратының (ға) басқа жүйелерімен өзара іс-қимылынан бөлек. Сонымен қатар, бірқатар себептер бойынша, кез келген қағидатқа негізделген ғарыш қозғалтқышы қондырғысын (КДҚ) да, қозғаушының қандай түрін да, ҒА энергетикалық жүйесін да пайдаланбастан, Ақпаратты өңдеу және жерде орналасқан және зымыран-ғарыш кешендерінің (РКК) немесе зымыран-ғарыштық ұшу кешендерінің құрамына кіретін командаларды не басқа да жай ұшу кешендерін (ЛК) пайдаланбастан әрдайым мүмкін емес. Барлық осы жүйелердің өзара іс-қимылын талдауға біз…

Читать Читать

Қара тесік-гравитациялық тартылыс зат немесе сәулелену бұл аймақты тастап кете алмайтын кеңістік аймағы. Онда тұрған денелер үшін екінші ғарыштық жылдамдық (қашу жылдамдығы) жарық жылдамдығынан асып кетуі тиіс, бұл мүмкін емес, себебі зат та, сәулелену да жарықтан жылдам қозғала алмайды. Сондықтан қара тесіктен ештеңе ұшып кете алмайды. Жарық шықпайтын Облыстың шекарасы «оқиғалар көкжиегі» немесе қара тесіктің «көкжиегі» деп аталады. Қара тесік пайда болу гипотезасының мәні мынада болады: егер заттың кейбір массасы оған сыни аз көлемде болса, онда өз тартылыс күші әсерінен…

Читать Читать

Жұлдыздар-қызған газдардан тұратын, табиғатта күнге ұқсас өздігінен жарқырайтын аспан денелері. Күн оның Жерге жақындығының арқасында ғана жұлдыздан артық көрінеді: Күннен Жерге дейін жарық 81/3 мин, ал жақын жұлдыз Ортавр — 4 жыл 3 ай. Жұлдыздың жерден және телескоп жерден үлкен қашықтықтарға байланысты диск ретінде емес (планетаға қарағанда) нүктелер ретінде көрінеді. Аспан аясындағы екі жарты шарда да күнсіз түнде көзге көрінетін жұлдыздардың саны 5 мыңға жуық қуатты телескоптарға жұлдыздардың миллиардтары көрінеді. Жұлдыздарды зерттеу қоғамның материалдық өмірінің қажеттілігінен туындады (саяхат кезінде бағдарлаудың…

Читать Читать

Жұлдыздардың басым көпшілігі өзінің негізгі сипаттамаларын (Жарық, радиус) өте баяу өзгертеді. Қазіргі таңда оларды жұлдызды жер қойнауының табиғатын анықтау үшін біз кеңінен пайдаланған жағдай — тепе-теңдік күйіндегі ретінде қарастыруға болады. Бірақ өзгерістердің баяу болуы-бұл олардың болмауы дегенді білдірмейді. Жұлдыздар үшін мүлдем сөзсіз болуы тиіс эволюция мерзіміндегі барлық іс. Жұлдыздардың эволюциясы мәселесі астрономияның іргелі проблемаларының қатарына жатады. Шын мәнінде, мәселе қалай туады, өмір сүреді, «қартайады» және жұлдыздардың өледі. Бұл мәселе өзінің мәні бойынша кешенді болып табылады. Ол астрономия саласының өкілдері-бақылаушылар мен…

Читать Читать

Юпитер, бесінші және ең үлкен Күн жүйесінің планетасы, барлық басқа планеталарға қарағанда екі есе ауыр және жерден 318 есе ауыр. «Күн» химиялық құрамына ие бола отырып, Күн жүйесінің ең ірі планетасы аспан денесінің жұлдыз болуы мүмкін 70 — 80 есе аз массасы бар. Дегенмен, Юпитердің жер қойнауында жеткілікті қуатты энергетикамен процестер орын алады: 4х1017 Вт баламалы ғаламшардың жылу сәулесі осы планетаның күннен алатын энергиясынан шамамен екі есе артық. Юпитер атмосферасы сутекті-гелий (осы газдардың арақатынасының көлемі бойынша сутегі 89% және гелий…

Читать Читать

ЕСТІДІ ме сіз бір кездері туралы древнегреческом математика және астрономе Эратосфене? Оның есімі астрономдарға таныс. Неге арқасында? Эратосфен б. з. б. 276 жылы дүниеге келді және кейбір кездері Афинада оқыды. Бірақ ол өз өмірінің көп бөлігін сол кезде гректердің билігінде болған Александрияда (Египет) өткізді. Б. з.б. 200-ге жуық Эратосфен қарапайым таяқпен жерді өлшеу міндетін алға қойды. «Керемет!»- мүмкін, сіз айтасыз. Оған қалай болды? Сиена қаласында (қазір Асуан) Эратосфен жаздың бірінші күнінің жарты күнінде күн Зенитте тұрғанын байқады. Ол түсінді, өйткені…

Читать Читать

Метеор шаң бөлшектері немесе ғарыш денелерінің сынықтары (комет немесе астероидтар) деп аталады, олар Жер атмосферасының жоғары қабаттарына ғарыштан кіргенде, жанып, біз көріп отырған жарық жолағын қалдыра отырып жанады. Метеордың танымал атауы-құлап тұратын жұлдыз. Жер, Ғарыш объектілерімен үнемі бомбалауға ұшырайды. Олар өлшемі бойынша, салмағы бірнеше килограмм тастардан, граммның миллиондық үлесінен аз болатын микроскопиялық бөлшектерге дейін ерекшеленеді. Кейбір мамандардың бағалауы бойынша, жер жыл бойы 200 млн.кг астам түрлі метеорлық заттарды алып жатыр. Ал тәулігіне бір миллион метеор жанады. Олардың массасының тек оныншы…

Читать Читать

Қазіргі ақпараттық толқыннан кейін бізді ғарыштық кеңістікті игеру мен пайдаланудың индустриялық толқыны күтіп тұр. Космонавтика феноменінің басқа да көптеген қасиеттері сияқты осы жағдайларды түсіну жиі кейбір ескі және дерлік ұмытылған болжамдар мен гипотезалардың қайта жаңғыруына және қайта пайымдауына әкеледі. Калуга қаласындағы Циолковский атындағы ғылыми оқуларда ХVIII — XIX ғасырдың бірінші жартысындағы неміс экономисі және географы Иоганна Генрихе фон Тюнене туралы еске алды. Тюненге сәйкес барлық аумақты шаруашылық игеру қала-орталықтан шетке қарай жүріп жатыр. Алдымен барлау сияқты нәрсе жүргізіледі, аумақтың мүмкіндіктері…

Читать Читать

Күн-Күн жүйесіндегі ең ірі нысан болып табылатын күндізгі уақытта аспанда үстем болатын плазмадан жасалған қызған, жарқын шар. Күн Жерді жылумен және жарықпен қамтамасыз етеді,әрі қарай көз жеткізгендей, бұл қарапайым жұлдыз емес. Күннің Шығу Тегі Құдайдың сөзіне сәйкес, Киелі кітап, күн әрдайым жерді жарияламады. Ол жаратудың алғашқы күнінде жер жаратылған болатын. Бұл «Құдай эволюцияны пайдаланды» және «Құдай миллиардтаған жылдар бойы жасады» сияқты идеяларды қабылдамайды, өйткені олар күн жердің алдында пайда болғанын айтады. Болмыстың алғашқы үш күні ішінде Жер бірінші күні (болмыс…

Читать Читать