Кеден төлемдерін төлеуді құқықтық реттеу

Кіріспе

КСРО ыдырауы Ресейдің барлық кеден аумағында мемлекеттік билік монополиясының жоғалуын атап өтті. Жаңа экономикалық қатынастар – нарықтық қатынастар пайда болды, соның салдарынан Ресейде дербес шаруашылық субъектілерінің үлкен саны қарқынды өсе бастады,бұл елдің сыртқы нарығына әсер етпей алмады. Ресей Федерациясының кедендік шекарасы арқылы өткізілетін капиталдың көлемі де артты.

Мемлекет шаруашылық жүргізуші субъектілерді жеткілікті дербестікпен бөлгендіктен, ол РФ кедендік шекарасы арқылы тауарлар мен көлік құралдарын өткізу бойынша олардың іс-әрекеттеріне рұқсат беру сипатын енгізді. Мұндай рұқсат беру сипаты, мысалы, санына кедендік төлемдерді төлеу жөніндегі міндет кіретін сыртқы экономикалық қызметті тарифтік және тарифтік емес реттеу шаралары сияқты әртүрлі шараларды қолданумен қамтамасыз етіледі. Кедендік төлемдерді төлеу, Кеден Кодексіне сәйкес РФ үшін міндетті шарт болып табылады жылжыту шекарасы арқылы тауарлар Ресей Федерациясының.

Бұдан басқа, кедендік төлемдер ел ішінде өнім өндіруді қолдай отырып, Ресей Федерациясының аумағына шетелдік тауарларды әкелу бойынша шектеуді қамтамасыз етеді, осылайша кедендік төлемдер протекционистік функцияны да орындайды.

Кедендік төлемдерді кедендік ресімдеу және кедендік бақылау жөніндегі өз функцияларын орындауға бағытталған кеден органдары жасайтын іс-әрекеттер үшін төлем деп атауға болады.

Жоғарыда айтылғандардан басқа, кеден төлемдерінің болуы мемлекеттің фискалдық функциясын қамтамасыз етеді. Ресей Федерациясының Федералды бюджетінің едәуір бөлігі, ал К. А. Бекяшевтің пікірінше, 50% — дан жоғары, СЭҚ қатысушылары Төлеген кедендік төлемдер негізінде қалыптасатыны белгілі.

Қазіргі уақытта «кедендік төлемдер» терминінің жалпы қабылданған анықтамасы жоқ, ал Ресей Федерациясының Кеден кодексі (РФ КК) 27-тарауда осы ұғымды ашпайды.

В. Г. Свинухов өзінің екі жұмысында «кедендік төлемдер» терминіне екі анықтама береді: Біріншіден, бұл «тауардың импорты немесе экспорты кезінде кеден органдары алатын және импорттың немесе экспорттың шарты болып табылатын міндетті жарна»[2] ; екіншіден, ол кедендік төлемдер деп «кеден органдары алатын және тауарлар мен көлік құралдарын кедендік шекара арқылы өткізумен тікелей байланысты, сондай-ақ оларды төлеу кедендік рәсімдерді қолданудың міндетті шарты болып табылатын баждар, салықтар мен алымдарды»түсінеді[3] .

Жуковец В. Ю. басқа анықтама береді: кедендік төлемдер-бұл»Ресейдің кедендік шекарасы арқылы тауар өткізетін тұлға, осы іс-әрекеттерді жүзеге асыруға байланысты кеден органдарына төлеуі тиіс барлық төлемдердің жиынтығы» [4] .

Е. В. Романованың жұмысында кеден төлемдері – бұл «кеден бажы, қосылған құн салығы (ҚҚС), акциз, кеден алымдары және кеден заңнамасымен қарастырылған және сыртқы экономикалық қызметті кедендік-тарифтік реттеуді жүзеге асыру мақсатында РФ кеден органдары белгіленген тәртіппен өндіріп алатын басқа да төлемдер»делінген[5] .

Соңғы анықтама неғұрлым нақты берілген, өйткені, мысалы, кедендік баждарды төлеу таңдалған кедендік режимге байланысты тауарды әкелу немесе әкетудің міндетті шарты болып табылмайды, бұл туралы бұдан әрі осы жұмыста айтылатын болады.

Т. 1. Ресей Федерациясы Кеден кодексінің 318-бабында кедендік төлемдерге қатысты толық тізбе келтіріледі. Бұл:

1) кедендік әкелу бажы;

2) кедендік әкету бажы;

3) тауарларды Ресей Федерациясының кеден аумағына әкелу кезінде алынатын қосылған құн салығы;

4) тауарларды Ресей Федерациясының кеден аумағына әкелу кезінде алынатын акциз;

5) кедендік алымдар.

Кеден төлемдерінің құқықтық табиғатын қарастыру, осы терминдердің артында не жасырылып жатқанын және кеден төлемдерін төлеу тәртібі қандай екенін түсіну – Осы жұмыстың мақсаты болып табылады.

Жұмыс мақсатына сүйене отырып, біз алдымызға міндеттер қоямыз:

— кедендік төлемдер және оларды төлеу тәртібі туралы жалпы ұсыныс беру;

— терминдерге анықтама беру;

— кеден төлемдерінің әрбір түрін жеке қарау және сипаттау;

— осы ұғымдар арасындағы айырмашылықтар мен ұқсастықтарды анықтау.

Курстық жұмыс кіріспеден, үш тараудан және қорытынды.

1. Нормативтік құқықтық база
Кедендік төлемдердің құқықтық базасы ішкі кедендік заңнамадан және кедендік мәселелерге қатысты Ресейдің қатысуымен халықаралық-құқықтық шарттар мен келісімдерден тұрады. Ішкі заңнама нормасы мен халықаралық шартта белгіленген нұсқама арасында қайшылықтар туындаған жағдайда халықаралық-құқықтық норма қолданылатын болады.

Негізгі ішкі көздері құқық қатынастарды реттейтін кеден төлемдерін төлеу бойынша мыналар жатады: Конституция РФ, Кедендік кодекс, Салық кодексі, Федералдық заң «кедендік тарифі Туралы» және басқа да нормативтік-құқықтық актілер қабылданған, Кеден кодексіне сәйкес («Әдістемелік нұсқаулар қолдану тәртібі туралы кеден органдары Кедендік кодекс ережелерін РФ жататын кедендік төлемдер»).

Ресейдің халықаралық деңгейде кедендік-тарифтік реттеу қатынастарын қамтамасыз ететін көптеген заңнамалық актілер бар. Олардың кейбіреулерін келтіруге болады: «бірыңғай кедендік-тарифтік реттеу туралы келісімді ратификациялау туралы» 2008 жылғы 22 желтоқсандағы №253-ФЗ Федералдық заң; «Үшінші елдерге қатысты арнайы қорғау, демпингке қарсы және өтемақы шараларын қолдану туралы келісімді ратификациялау туралы» 2008 жылғы 22 желтоқсандағы №252-ФЗ Федералдық заң және т. б.

Ресейдегі кедендік-тарифтік реттеудің нормативтік-құқықтық базасы бірқатар ерекшеліктерге ие, атап айтқанда:

— тұрақсыздық және жүйелендірудің жеткіліксіз жоғары деңгейі;

— ең алдымен РФ ФТС шығаратын заңға тәуелді актілердің айтарлықтай үлес салмағы (бұрын РФ ГТК);

— кеден органдарының лауазымды тұлғаларына олар өз қалауы бойынша іске асыратын Елеулі дискрециялық өкілеттіктер берілген.

Сондықтан кедендік – тарифтік реттеу мәселелері бойынша сыртқы экономикалық қызметке қатысушыларды ақпараттандыру және кеңес беру проблемасы ерекше өзектілікке ие болады. Қолданыстағы заңнама тиісті құқықтық актінің мәтіні жарияланған жағдайда ғана консультация беру жөніндегі қызметтердің ақылы сипатын белгілейді. Егер құқықтық акт жарияланбаса, консультация алу үшін ақы алуға жол берілмейді.

Оларды кеден органдары қабылдаған шешімнің, оның іс-әрекетінің немесе әрекетсіздігінің себептері туралы ақпаратпен қамтамасыз ету және кеден заңнамасының мәселелері бойынша консультация беру кедендік құқық қатынастарының субъектісі болып табылатын тұлғаны кеден органдарының лауазымды адамдары тарапынан әкімшілік еркіндіктің ықтимал көріністерінен қорғаудың маңызды заңды кепілдігі болып табылады.

Заң шығарушының алдында тұрған негізгі проблема кедендік төлемдердің құқықтық табиғаты ұғымын және олардың мемлекет үшін рөлін нақтылайтын неғұрлым жетілдірілген нормативтік базаны қабылдау болып табылады. Кедендік төлемдер жүйесінің ерекшелігі оған әртүрлі заңдық табиғаты бар баждар, салықтар мен алымдар енгізілген. Бұл аталған төлемдерді пайдаланудың жалпы функциялары мен мақсаттарымен түсіндіріледі. Бірақ бұл кедендік салық салуды құқықтық реттеу мәселелерінде қиындық туғызады.