Вирусты гепатит дельта туралы мәлімет
Дельта вирусын ашу тарихы Италии ғылымы Ризеттамен және оның әріптестерімен (1977) байланысты.
Этиологиясы. Дельта вирусының бөлшегі ұйымдастырылған құрылым болып табылады, бірақ оның В гепатит вирусындағы соrе сияқты ішкі нуклеокапсиды жоқ. Дельта вирусы өзінің репликациясы мен экпрессиясы үшін В гепатит вирусының көмектік қызметін қажет етеді; бұның нәтижесінде дельта вирусы дефекті вирустарға жатып, инфекциялық көмекші вирусқа тәуелді болады. Дельта вирусы (ДВ) бетінде НВs Аg РНҚ-дан (геном) және дельта протеин-антигеннен тұрады.
Эпидемиологиясы. Дельта инфекциясы барлық жерде тараған, бірақ эпидемиялық аудан болып табылатындар: Оңтұстік Италия, Оңтүстік Америкадағы Амазонка өзенінің бассейні, Африқаның кейбір региондары және Орталық Шығыс, АҚШ-да, Батыс Европада сирек кездеседі. ТМД елдерінен — жиі кездеседі Молдавияда, Қазақстанда. Аурудың көзі — жедел және созылмалы дельта инфекциясы бар Науқас; дельта вирусын тасымалдаушы адам.
Дельта вирусына ВГВ-мен ауырмаған адамдар және НВ- вирусын тасымалдаушылар сезімтал болады.
Таралу жолдары: НВV сияқты, тек қана парентералды (залалданған инелер, қап, қан өнімдері, контактты). Перинаталды таралудың үлкен маңызы жоқ.
Патогенезі. Дельта инфекция патогенезінің зерттейтін экспериментадды жұмыстар жүргізілуде. Аурудың иммунопатогенезі бойынша терең зерттеулер бүгінгі күнде жоқ. НВV және ДВ- мен негізделген коинфекцияның ауыр түрлері кезінде Т-хелперлердің деңгейі тежеледі, ал Т-супрессорлар қалыпты деңғейде, не олардың деңгейі біраз төмендейді. Созылмалы дельта инфекция негізінде клеткалық иммунитеттің бұзылуы (иммунорегуляторлы субпопуля-ңиялардың дисбалансы) туралы, интерлейкин-2 деңгейінің төмендеуі туралы мәліметтер бар. Клеткалық және гуморалды иммунитетті реттеуде созылмалы НВ — вирусы және дельта инфекциясы кезінде интерлейкин-2 орталық орын алатына анықталған; сондықтан, оның төмендеуі (иммунорегуляторлы субпопуляциялардың дисбалансы-мен қатар) иммунорегуляция жүйесіндегі терең бұзылыстар туралы айтады. Созылмалы ВД кезінде аутоиммунды компонент анықталған. Лейкоциттердің интерферондық реакция деңгейі төмендеген.
Дельта инфекциясы кезінде бауырдың зақымдалу механизмі анық емес. Дельта вирусы гепатоциттерді тікелей цитопатиялық зақымдайды деген ой бар.
Дельта инфекциясы негізінде дельта-антигенемия болады. Дельта-антигенемия қысқа уақыттық немесе клиникалық симптоматикаға қарағанда ұзақ болуы мүмкін (ауру басынан бастап 1-14 күн бойы).
ВГВ және дельта инфекция коинфекциясы кезінде қанда жедел НВ-вирусты инфекцияның серологиялық маркерларын жиынтығына дельта инфекциясының маркерлары қосылады. Аурудың бастапқы кезеңінде қан сарысуында анти НЬс ІgМ; НВs Аg; НВе Аg, НВV — ДНҚ анықталады; ал реконвалесценция кезінде аталған маркерлар жоғалып, анти НЬg ІgG; анти-НЬе; анти-НВс ІgG пайда болады. Дельта суперинфекция кезіндегідей, дельта антигенемия, анти-дельта ІgМ пайда болады. НВ-вирусының тасымалдаушылығына дельта инфекциясы қосылса, НВV —маркерлық серологиялық профиль өзгереді. Бұл кезде анти НЬс ІgМ бөлінуі тоқтап, НВе Аg жоғалады; бірақ қанда анти-НЬе болады.
Патомәрфологиясы. Дельта инфекциясы кезінде бауырдың за-қымдалуы ВГА, ВГВ кезіндегі зақымдалуға ұқсас болады. Жедел дельта инфекция кезінде қабыну процесстер мен некроздық зақымдалу орын алады. Ошақтық және қөпір тәрізді некроз кезінде бауырдың бөлшектік қүрылысы бұзылмайды және бөлшектері кішіреймейді. Жайылмаған некроз кезінде гепатоциттердің көбісінің орнын макрофагтар алып серозды экссудат пайда болады.
Клиникасы.
Дельта инфекциясы бірнеше клиникалық көріністе білінеді.
1) Коинфекция;
2) а)Нв-вирус тасымалдаушылыкқа;
б) созылмалы В гепатитке қосылған суперинфекция;
3) НВV тасымалдаушьш ардағы созылмалы дельта-гепатиты;
4) Созьшмалы дельта гепатитпен қатарласуы.
Коинфекция — жедел В гепатитімен жедел дельта гепатитінің бірлігі. Жиілігі 1-2% ден 18%-ке деін болады, және дельта вирусының географиялық таралуына, этностық факторларьша байланысты. Ауру дене қызуының 38° -ка деін көтерілуінен, әлсіздіктән жедел басталады. Балалар бастың ауруына, әлсіздікке, тәбеттің төмендеуіне, іштің ауруына шағымдапады. Аурудың 3-8-ші күндсрі зәр қоңырланып, нәжіс ағарады (ахолим). Саргиштықкехці 5-12 күіис созылады. Бар-лықНауқастарда бауыр мсисп кок бауыр ұлғаяды. Коинфекция ағымы жеңіл, орташа ауырлықта, ауыр және кдтврлі түрде ағуы мүмкін, бірақ көбінесе орташа ауырлықта жүреді. Аурудың 2-4 аптасында НВs Аg анти НЬс ІgМ; және НВе Аg маркерлаға қосылып, анти дельта ІgМ-ға ауысады. В.Ф.Учайкин, т.б. (1994) пікірі бойьшша В гепатитімен дельта инфекциясымен коинфекциясы В гепатитінің ауыр фульминантты түрлерінің дамуына әкеп соғады. Коинфекцияның қатерлі түрлерін ВГВ қатерлі түрлерін клиникалық жолмен ажырату қиын. Коинфекцияның қатерлі түрі кезінде өлу жиілігі жоғары.
Дельта вирусының суперинфекциясы «сау» НВV тасымалдаушығының үстіне немесе созьшмалы В гепатитіне қосылуы мүмкін.
Суперинфекция жедел басталады: әлсіздік, тәбеттің төмендеуі, жүрек айну, қусу, дене қызуының 38°-қа деін көтерілуі; іштің ауруы. 2-4 күннен кейін зәр қоңырланып, нәжіс ахолиясы байқалады; ал 4-7 ші күні тері мен шырышты қабаттар сарғаяды. Сарғыштықтың пайда болуымен қатар бауыр мен көк бауыр ұлғаяды. Қан сары суының биохимиялық өзгерістері: билирубин деңгеиінің (тікелей фракция есебімен) күрт жоғарлауы, гиперферментемия. Сарғыштық кезең ұзақтығы: 2 аптадан бірнеше айға дейін. ДВ суперинфекциясы кезінде қаңда НВV және анти-дельта ІgМ табылады. НВ вирусының тасымалдаушылығына қосылатын дельта инфекция кезінде:анти дельта ІgС, анти дельта жалпы және НЬз Аg, бұл кезде НВV инфекциясының активті фазасының маркерлары (НЬе Аg, анти НЬе ІgМ) анықталмайды. Созылмалы В гепатитіне дельта инфекциясы қосылған жағдайда қан сары суында дельта гепатитінің жедел фазасының маркерлерімен қатар (анти-дельта ІgМ және анти дельта жалпы) В гепатитінің маркерлары анықталады. Дельта суперинфекциясына клиникалық циклдік тән, ауру Науқастың жағдайының жаксаруымен, билирубин алмасуының қалыптасуымен аяқталады. Бірақ көп жағдайларывда дельта вирусының репродукдиясы ұзақ уақытқа созыльш, созылмалы дельта гепатитінің түзілуіне әкеп соғады.
Созылмалы дельта инфекция. Созьшмалы дельта инфекциясының екі вариантын ажыратады: созылмалы Дельта гепатиті мен созылмалы В гепатитінің қосылуы және НВ вирус тасымалдаушылығына қосылған созылмалы дельта инфекциясы. Бірінші жағдайда қан сары суында: НЬ8Аg, НЬеАg, анти дельта ІgМ, анти дельта жалпы. Екінші жағдайда НЬеАg болмайды, баскалары анықталады. Со-зылмалы дельта инфекциясы бар балаларда ауыр созылмалы гепатитінің клиникасымен лабораторяилықкөрсеткіштер болады. Көп жағдайларда созылмалы дельта гепатитінің активтілігі жоғары болады, кейде бауыр циррозы дамиды, ал сирек жағдайларда активтілігі минимальды болады. Активтілігі төмен созьшмалы дельта гепатит кезіндегі негізгі белгілер: гепатомегалия, кейде көк бауырдың үлкеюі, шаршағыштық, тітіркендіргіштік, кейбір Науқастада — аяқтарының көгеруі(синяки), бауырдан тыс белгілер (телеангиэктазия, алақан эритемасы), орташа деңгейдегі гиперферментемия,протромбин индексінің төмендеуі. Активті созылмалы дельта гепатиті кезінде: интоксикация белгілсрі, диспепсиялық өзгерістер, метеәризм, тері және көздердің сарғаюы. Барлық Науқастарда — гепатомегалия, жартысында-спленомегалия, геморрагиялық синдром (аяқтарда, денеде көгеру (синяки) пайда болуы). Мұрыннан қан ағу және шектелген петехиадды бөртпе. Бауыр циррозына айналатын созылмалы дельта гепатиті кезіндегі клиникалық-лабораторяилықбелгілер интоксикация симптомдарымен, диспепсиялық өзгерістермен, сарғыштықпен, бауырмен көк бауырдың үлкеюімен, геморрагиялық симптомдармен көрінеді, Науқастардың барлығында алақан эритемасы болады, ферментер активтілігі жоғарылайды, протромбин индексі, сулемалық титрі төмендейді, гаммаглобулиндер деңгейі жоғарлайды.
Диагностикасы. Коинфекция кезінде қан сарысуында НЬs Аg, НЬе Аg, анти НЬе Іg М НВV ДНК, анти дельта Іg М НДУ- РНК табылады. Практикалық қызметте қан сары суында НЬs Аg мty анти дельта Іg М анықталуы, кейіннен ол жоғалады да, жалпы анти -дельтаның ВГВ-ң циклдік ағымы кезінде НЬs Аg элимипациясымен бірге табылуы (ауру басынан 2-3 ай бойы) жеткілікті. Созылмалы НВ-вирусты инфекциясына дельтаның суперинфекциясын анықтағанда жедел гепатитің клиникасының дамуының маңызы бар. Лабораториялық тестерден. қан сарысуында алдын анықталмаған анти-дельта- н табылуы. Дельта суперинфекциясы кезінде НЬs Аg концентрациясы төмендеп, анти НЬс Іg М титрлерінің төмендеуі және толық жоғалуына көңіл белінеді. Егер дельта инфекциясының басталуы белгісіз болса (созылмалы ви-русты гепатит кезінде) және оның анықталуы кезектегі клиникалық немесе катамнестік тексерулер кезінде жүзеге асса, дельта инфекциясының диагнозы анти-дельта ІgМ және жалпы анти-дельта Іg С үлкен титрлерінің табылуына сүйеніп қойылады. Созылмалы ВГң субклиникалық ағымыңца дельта-инфекцияның болуы тек анти-дельтаның үлкен титрлерде табылуымен анықталады.
Ағымы мен нәтижесі: Көп жағдайларда В вирусты гепатиті мен дельта гепатитінің коинфекциясының ағымы циклдік болады, НВV мен дельта вирусының элиминациясымен және клиникалық сауығумен аяқталады. Коинфекциясының клиникалық ағымы екі фазалық болуы мүмкін. Цитолиздің бірінші көтерілуі (гиперферментемия және гипербилирубинемия) қан сарысуында дельта антигендерінің пайда болуына сәйкес болады, екінші көтерілуі (3-4 аптадан кейін) қанда дельта вирусының антиденелердің пайда болуымен сәйкес. Екі жағдайдада сауығу, В гепатитімен дельта вирустарының элиминациясы. Нв вирусмиясы интенсивті болса, және дельта вирусының синтезі жоғары болса (вирустар көк тамыр арқылы енсе), бауырдың интеграцияланған зақымдалуы жоғары деңгейде болып бауырдың жайылмалы некрозы дамиды. Бұл кезде фульминан-тты гепатит клиникасы әрып алады. Кейбір авторлардың мәліметтері бойынша коинфекциның созылмалы гепатитке айналуы 3,5-5,4% те кездеседі. Ең кауіпті болып табылатын — НВ вирустың созылмалы тасымалдаушылыққа немесе В вирусты гепатитке дельта инфекция-ның қосылуы. Бұл жағдайларда көбінесе фульминанты гепатит (бауырдың жайылмалы некрозы) дамиды ~ 42-20%. НВ вирус тасымалдаушыларында дельта суперинфекциясы 90%-ке дейін созылмалы гепатиттің дамуына әкеп соғады. Созьшмалы В гепатиті бар Науқастарда дельта суперинфекциясының фульминанты ағымынан басқа бауырдағы патологиялық процесстің үдеу қауіпі жоғары.
Алдын-алуы.
В вирусты гепатитін алдын-алумен тығыз байланысты.