Кеден саясаты және негізгі бағыттар

Экономиканың әлемдік шаруашылыққа интеграциялануы сыртқы сауда қатынастарын реттеу қажеттілігін алдын ала айқындайды. Барлық осы процестер құқықтық нормалармен нақты реттелген тиісті кедендік тетікпен қамтамасыз етілуге тиіс. Мұны экономиканың қалыпты жұмыс істеуі мен азаматтық қоғамның дамуы талап етеді. Бұған өзінің саяси тәуелсіздігі мен экономикалық қауіпсіздігін қамтамасыз етуге ұмтылатын кез келген мемлекеттің ажырамас функциясы болып табылады. Осыған байланысты елдер арасындағы сыртқы сауда қатынастарын реттеу мәселелерін зерделеу өзекті болып табылады.

Мәселе қою. Жұмыстың мақсаты Германиядағы кеден саясатының құрылымы мен мазмұнын зерттеу болып табылады. Осыған байланысты осы мәселені ашу кезінде негізгі міндеттер::

1. Кеден саясатын жүзеге асырудың құқықтық базасын қарастыру.

2. Елдің экономикалық, саяси және басқа да мүдделерін қамтамасыз етудегі кеден саясатының рөлі мен орнын анықтау.

3. Мемлекеттің экономикасын нығайту және сыртқы экономикалық байланыстарды дамыту мүддесінде Германияның кеден саясатын дамытудың басым бағыттарын айқындау.

Кедендік саясат және оны Еуроодақ (Германия) елдерінде іске асырудың негізгі бағыттары)

Германияда оның сыртқы экономикалық байланыстарын реттейтін және осы бағыттағы елдің мүдделерін қорғайтын сенімді нормативтік-құқықтық база жұмыс істейді. Германия Федеративтік Республикасының 23.05.1949 жылғы Негізгі Заңына (Конституциясына) сәйкес Федералдық үкімет сыртқы қатынастар, валюталық реттеу, аумақтың кедендік және сауда бірлігі мәселелерінде айрықша заңнамалық құзыретке ие. Оның құзыретіне сауда және кеме қатынасы, тауар айналымы еркіндігі, кеден және шекара күзеті мәселелерін қоса алғанда, шетелдермен тауар айналымы және төлем есептері туралы шарттар да жатады.

Кеден саясатын жүзеге асыру тәртібін реттейтін Германия заңнамасының негізі:

1. Кеден кодексі (12.10.1992 ж.);

2. Кеден кодексін орындау туралы қаулы (шілде, 1993 ж.));

3. Кедендік тазартуды жүзеге асыру туралы қаулы (Наурыз, 1983);

4. Еуропалық Қоғамдастықтың бірыңғай кедендік тарифі;

5. 21.12. кеден басқармасы туралы заң;

6. ЕО Кеден кодексінің нормаларын қолдану тәртібін реттейтін кеден туралы 12.10.1992 жылғы қаулы;

Кеден басқармасы туралы заң 1 янв. Кеден кодексі қолданысқа енгізілген күннен бастап және тиісінше 14.06.1961 жылғы кеден заңы күшін жойды, ЕО кеден заңнамасының нормаларын толықтырады және нақтылайды. Ол кеден органдарын ұйымдастыру жүйесін, олардың құзыретін, сондай-ақ тауарлардың өткізілуін бақылау мен есепке алу жүйесін айқындайды. Заң федералдық қаржы министрлігіне бағынысты кеден қызметіне фискалдық міндеттерді ғана емес, экспорттық-импорттық шектеулер мен тыйымдарды қолдану саласындағы бақылау өкілеттіктерін, ішкі нарықты мемлекеттік реттеу және санитарлық-ветеринарлық талаптардың орындалуын қамтамасыз ету функциясын да жүктейді. ГФР кеден органдары федерацияның сыртқы экономикалық саясатын іске асыруда маңызды рөл атқарады, ол кедендік-тарифтік, сондай-ақ тарифтік емес реттеу арқылы жүзеге асырылады.

Еуропалық ішкі нарықты ырықтандыру және оны кеңейту жағдайында Германияның сыртқы сауда режимі отандық тауар өндірушілер мен экспорттаушыларды қорғауды қамтамасыз етуге, ЕО шегінен тыс жерлерде ескі нарықтарды сақтауға және жаңа нарықтарды игеруге, ЕО бойынша әріптес елдерден шаруашылық жүргізуші субъектілердің Герман нарығындағы қызметіне қолайлы жағдайлар жасауға бағытталған.

Германдық ішкі нарықтың жұмыс істеуінде ЕО-ға мүше мемлекеттер құрған Кедендік одақ маңызды рөл атқарады, ол ортақ кедендік аумақтың, бірыңғай кедендік тарифтің, кедендік ресімдеудің біріздендірілген ережелерінің және кедендік мәселелерді реттеуге бірыңғай тәсілдің болуын сипаттайды.

Германияда ЕО елдерінің қаулылары негізінде тікелей әрекет ететін жекелеген мәселелерді кедендік реттеу (бірінші кезекте көмір мен Болаттың Еуропалық бірлестігін құру туралы шартқа жататын тауарларға қатысты) ұлттық тарифтік реттеуге негізделген. Тарифте белгіленген баждар тек үшінші елдерден тауарларды импорттау кезінде ғана қолданылады. Тауарларды Еуропалық Одақтың басқа елдерінен еркін айналыста өткізген кезде кедендік баждар алынбайды.

Германияның кедендік саясатындағы басты құралдың рөлі кедендік тарифке жатады, ол кодтармен және кедендік ставкалармен тауар белгілері бар тауарларды белгілеу мен кодтаудың үйлестірілген жүйесі туралы халықаралық келісімге негізделеді.

ГФР негізінен (кедендік тарифтің барлық ставкаларының 95% — ы) салық салынатын тауарлардың кедендік құнына пайызбен есептелетін адвалорлық баждарды қолданатын елдердің қатарына жатады. Жағдайлардың аз ғана ішінде ғана салық салынатын тауарлардың бірлігі үшін белгіленген мөлшерде есептелетін кедендік баж ставкаларының ерекше түрлері (салмағы, көлемі) қолданылады.

Германияның сыртқы экономикалық саясатының экономикалық құралдарының қатарына кедендік-тарифтік саясатпен қатар салықтық реттеу да жатады. Әңгіме кеден органдары өндіріп алатын ішкі салықтар, атап айтқанда: ГФР мемлекеттік бюджетінің елеулі үлесін құрайтын әкелінетін тұтыну заттарына акциздер мен салық туралы болып отыр. Жалпы салық түсімдеріндегі акциздердің үлес салмағы 12%.

Демпингке қарсы рәсімдердің қолданылуы кедендік тарифті өзгертуге бағытталған. Алайда, рәсімдерді енгізу реттеудің тарифтік емес шараларын қолдануды білдіреді. ДСҰ жіктемесіне сәйкес реттеудің шартты тарифтік емес шараларын келесі санаттарға топтастыруға болады:

— сандық шектеулер және ұқсас әкімшілік шектеулер (квоталау, лицензиялау, экспортты ерікті түрде шектеу, валюталық шектеулер және валюталық және қаржылық бақылаудың басқа да шаралары, тыйым салулар, дайын өнімді өндіру кезінде ұлттық тауарлар мен қызметтерді Міндетті түрде пайдалану туралы талаптар);

— тарифтік емес алымдар, салықтар, қаржылық шаралар (алдын ала импорттық депозиттер, жылжымалы салықтар, қосымша кедендік алымдар, демпингке қарсы және өтемақы баждары, шекаралық салық салу);

– үкіметтік органдардың шектеулі практикасы (субсидиялар және экспорттаушыларға немесе импорттайтын салаларға басқа да дотациялар, ұлттық кәсіпорындар үшін жеңілдікті мемлекеттік тапсырыстарды орналастыру жүйесі, шетелдік жүктер мен тасымалдаушыларға қатысты сараланған режим, өңірлік саясат шеңберіндегі өңірлерге жеңілдіктер, преференциялық мемлекеттік қаржыландыру жолымен ғылыми-зерттеу және конструкторлық қызметті қолдау, кемсітушілік көші-қон саясаты, саудамен байланысты шетелдік инвестицияларға қатысты кемсітушілік шаралар););

— қалыпты және жалпы қабылданған нормалар мен ережелерден асатын, оларды қолдану практикасын қоса алғанда, саудаға арналған кедергілерге айналған кедендік рәсімдер мен формальдылықтар (Кедендік бағалау рәсімдері, тауарлық жіктеудің үлкен бюрократиялық жүйесі, құжаттарға, тауарларды физикалық инспекцияға қойылатын жоғары талаптарға және кедендік ресімдеудің басқа да күрделі нысандарына байланысты кедендік формальдылықтар;

— саудадағы техникалық кедергілер (санитарлық-ветеринарлық, фитосанитарлық, фармакологиялық нормалар, тауарлардың экспортын қиындататын сапалық және экологиялық стандарттар, өнеркәсіптік стандарттар және қауіпсіздік талаптары, сауда белгілерін қоса алғанда, тауарларды буып-түю мен таңбалауға қойылатын талаптар).