Қанша кедендік баждар мен салықтар

Тауарларды «кеденнен өткізу» кезінде төлемдерді төлеу қажеттігі, сондай-ақ олардың мөлшері, басқалардан басқа, мәлімделетін кеден режимімен айқындалады. Алайда, олардың екеуін ғана – еркін айналыс пен уақытша әкелуді белгілеу шарты кедендік баждарды, акциздерді және қосылған құн салығын (бұдан әрі – ҚҚС) төлеу болып табылады. Барлық өзге кедендік режимдер мұндай төлемдерді төлеуді талап етпейді, мүмкін, осы режимдерде тауарларды пайдалану шарттары бұзылған жағдайларды (мысалы, егер кеден қоймасының кедендік режиміне орналастырылған тауар жоғалған болса және т.б.) қоспағанда.

Еркін айналыс режимі

Мысалы, шетелден әкелінген не бұрын әкелінген және кеден қоймасында сақталатын тауарларға ғана қатысты мәлімделетін еркін айналыстың кедендік режимінен бастайық.

Сонымен қатар, кеден төмендегілер туралы куәлік тауарларды орналастыру мұндай режим керек, кедендік ресімдеу үшін кедендік алымдар, кедендік баждар, акциздер (егер тауарлар болып табылады) және ҚҚС. Көрсетілген төлемдер белгіленген ставкалар бойынша есептеледі және, әдетте, есептелген соманың толық мөлшерінде төленеді. Дәл осы кедендік режим төлемдердің ең жоғары ықтимал сомасын төлеуді көздейтіндіктен, оны есептеудің толықтығы бұл жағдайда ерекше маңызды.

Естеріңізге сала кетейік, кедендік төлемдерді есептеудің дұрыстығы неге байланысты.

Біріншісі-декларацияланатын тауардың сипаттамасы туралы мәліметтердің толықтығы мен растығынан. Осы сипаттамалардың сипаттамасы (оның ішінде сауда маркалары, модельдері және т.б.) Беларусь Республикасының Сыртқы экономикалық қызметінің тауар номенклатурасына сәйкес тауарды бір мәнді және дәл жіктеу үшін жеткілікті болуы тиіс. Көптеген жағдайларда кедендік төлемдердің шамасы тауардың заттай көріністегі салмағына, көлеміне немесе өзге де сипаттамаларына байланысты болады.

Екіншісі-кеден құнының шамасынан. Мұндай құнды мәлімдеу және бақылау үшін, әдетте, тиісті кедендік құжаттар (кедендік құн декларациясы; кейде – кедендік құнды және кедендік төлемдерді түзету нысаны) және кедендік құнның мәлімделген шамасы мен құрылымын, сондай-ақ оны анықтаудың таңдалған әдісін негіздейтін құжаттар талап етіледі.

Еркін айналыс кеден режимін мәлімдеуге дайындала отырып, бірқатар жағдайларда кейбір тауарларға қатысты төлемдерді төлеу талап етілмейтінін не оларды төлеу аз мөлшерде жүргізілетінін білу керек. Алайда кедендік төлемдер бойынша жеңілдіктерді пайдалану үшін толтырылған кедендік декларация мен өзге де құжаттардан басқа, кеденге төлемдерді төлеуден босату немесе оларды аз мөлшерде төлеу құқығын растайтын құжаттарды ұсыну талап етіледі.

Бұл ретте «жеңілдікті» тауарларды одан әрі пайдалану, әдетте, қатаң белгіленген мақсаттарда ғана жүзеге асырылуы тиіс.

Осылайша, таңдау мәселесінде: мемлекетке баж немесе салықты толық көлемде төлеу немесе заңнама шеңберінде осы төлемді төлеу бойынша жеңілдіктерді пайдалану, шешім қабылдау мүдделі тұлғаға қалады.

Еркін айналыстың барлық кедендік режимі шеңберінде, бірақ бұл жолы бұрын әкетілген тауарларды қайта өңдеуді жүзеге асыру нәтижесінде алынған қайта өңдеу өнімдеріне қатысты мәлімделген «төлем» мәселелерін қарауды жалғастырамыз.

Мынадай жағдай бар: алдымен кейбір тауарлар қайта өңдеу үшін шетелге шығарылады (олар кеден аумағынан тыс қайта өңдеудің кедендік режиміне орналастырылған), содан кейін олардан өндірілген дайын тауарлар – қайта өңдеу өнімдері республикаға әкелінеді және еркін айналымның кедендік режиміне орналастырылады. Бұл жағдайда да төлемдерді төлеу талап етіледі, бірақ олардың есебі әдетте күрделірек. Мұндай жалпы қағидат – төлемдер қайта өңдеу өнімдерінің кедендік құнынан емес, қайта өңдеу операцияларының құнын негізге ала отырып алынуы тиіс.

Мысал

Шетелге бұрын құны 55 000 000 рубль болатын ақаулы жабдық жөнелтілді, оған 5% әкелу бажының ставкасы белгіленген және жөндеу құны 7 450 000 рубльді құрады, онда төлеуге жататын баж:

TP = 7 450 000 х 0,05 = 372 500 рубль

Есептеу үшін қажетті қайта өңдеу құны коммерциялық құжаттарда болмаған жағдайда басқа мысал келтіруге болады.

Мысал

шетелге қайта өңдеу үшін бөлінбеген мата (кедендік құны – 15 000 000 рубль) және бояғыштар (кедендік құны – 2 300 000 рубль) шығарылды. Кейін операция қайта өңдеуге Беларусь анықтамалар боялған мата кедендік құны 23 000 000 рубль (кедендік әкелу бажының ставкасы – 15%). Қайта өңдеу бойынша операциялардың құнын анықтау мүмкін болмаған жағдайда баж сомасы:

ТП = [23 000 000 – (15 000 000 + 2 300 000)] х 0,15 = 855 000 рубль

Алайда, қайта өңдеу өнімдеріне баждың «пайыздық» мөлшерлемесімен салық салынбайды. Белгілі болғандай, тауарды сипаттауға болатын белгілі бір сандық бірлік үшін еурода белгіленген мөлшерлемелер бар. Бұл жағдайда кедендік баж салығын есептеу келесі мысалдарды жақсы көрсетеді.

Мысал

Қайта өңдеу нәтижесінде аталған жоғары неотбеленной маталар (баж ставкасы – 15%) және бояғыштар (баж ставкасы – 5%) алынды әкелінетін Беларусь перделер (баж салығының мөлшерлемесі – 20%, бірақ кемінде 0,7 евро-1 кг) жалпы салмағы 5120 кг және кедендік құны 41 000 000 рубль, онда пайдалана отырып, еуро бағамының тең 3398,78 рубль, баж есептелген тауарларды қайта өңдеу үшін құрайды:

Қайта өңдеуге арналған тптоварлар. = 15 000 000 х 0,15 + 2 300 000 x 0,05 = 2 365 000 рубль.

Жалпы ережелер бойынша есептелген қайта өңдеу өнімдеріне (шымылдықтарға) қатысты баж сомасы мынадай мәндердің ең үлкеніне сәйкес келуі тиіс:

8 200 000 рубль (41 000 000 х 0,2) және 12 181 228 рубль (5120 х 0,7 х 3398,78).

Яғни, ТПпрод.перер. 12 181 228 рубль болады.

Қаралатын шымылдықтарды еркін айналыстың кедендік режиміне орналастырған кезде:

ТП = ТПпрод.перер. — Қайта өңдеуге арналған тптоварлар. = 12 181 228 – 2 365 000 = 9 816 228 рубль.

Сондай-ақ, кедендік еркін айналым режиміне орналастырылған қайта өңдеу өнімдеріне қатысты ҚҚС-ты есептеу кезінде біраз «попотеть» тура келеді. Кедендік баж салығы сияқты, ҚҚС есептелген салық базасы мен ставканың туындысы ретінде айқындалады. Алайда салық базасына әкелінген тауарлардың кедендік құнының орнына дайын өнімді дайындау кезінде жасалған операциялардың құны енгізіледі.

Егер мұндай құн белгісіз болса, онда келесі әрекет ету керек:

1. Кедендік аумақтан тыс қайта өңдеудің кедендік режимінде шетелге әкетілген тауарлардың кедендік құнын қосамыз. Олардың көлемін бұрын берілген кедендік куәліктердің мәліметтерінен алуға болады. Егер қайта өңдеу өнімін өндіру мақсаттары үшін тек бір тауар әкетілсе, онда жиынтықтаудың қажеті жоқ.

2. Қайта өңдеу өнімдерінің кедендік құнын анықтаймыз.

3. 2 және 1-тармаққа сәйкес алынған шамалар арасындағы айырмашылық жөндеу немесе қайта өңдеу жөніндегі басқа да операциялар құнының орнына ҚҚС есептеу үшін негіз ретінде пайдалануға болатын шаманы береді.

Алайда, егер ұсынылған құжаттардан, мысалы, шетелдік қайта өңдеуші шығарған шот-проформадан және сыртқы сауда келісім-шартынан қайта өңдеу операцияларының ең құнын алуға болатын болса, кедендік құнмен сипатталған «манипуляцияларды» жүргізу қажет емес.

Ал акциздерді есептеуге арналған формула жалпыға бірдей белгіленген мөлшермен салыстырғанда өзгермейді. Егер тауар жай сатып алынса және кедендік аумаққа әкелінсе, акцизді төлеу керек.

Мысал

Кедендік аумақтан тыс қайта өңдеудің кедендік режимінде ақылы жөндеуді жүзеге асыру үшін Fiat Ducato жүк шағын автобусы әкетілді:

Шығарылған жылы-01.07.2003;

қуаты 128 а. к. қозғалтқыш;

кедендік құны 35 460 000 рубль.

Жауап беруші: Рахимжан Гульмира Адилбековна Қазақстан Республикасы Еңбек кодексінің (бұдан әрі-кодекс) 91-бабына сәйкес жұмыс беруші қызметкердің нақты жұмыс істеген жұмыс уақытын есепке алуды жүзеге асыруға тиіс. Еркін айналыс кеден режимін мәлімдеген кезде жөнделген шағын автобустың кедендік құны 42 760 000 рубль мөлшерінде анықталды. Есепте 3398,78 рубльге тең еуро бағамы мен ставкаларды қолдана отырып: кедендік алымдар – 50 евро, кедендік баж салығы – 10%, акциздер – 1 А. К. үшін 1260 рубль, ал ҚҚС – 18%, мынадай кедендік төлемдер төлеуге жатады:

1. Кедендік ресімдеу үшін алым = 50 Еуро х 3398,78 = 169 939 рубль;

2. Кеден бажы = (42 760 000 – 35 460 000) х 0,1 = 730 000 рубль;

3. Акциздер = 128 x 1260 = 161 280 рубль.

4. ҚҚС = (42 760 000 – 35 460 000 + 730 000 + 161 280) x 0,18 = 1 474 430 рубль.

Уақытша әкелу режимі

Еркін айналыс кедендік режимімен қатар уақытша әкелу да еркін айналыс режиміндегі ставкалар бойынша есептелетін кедендік төлемдерді төлеуді талап етеді. Алайда олардың мөлшері мен төлеу мерзімі басқаша болады. Уақытша әкелу еркін айналыс кедендік режимінде сияқты тауарларды «кедендік ресімдеуді» аяқтағанға дейін кедендік баждар мен салықтардың барлық сомасын біржолғы төлеуді талап етпейді. Мұнда сома республикада қанша ай тауарларды уақытша пайдаланғанына тікелей байланысты. Әрбір осындай ай керек пе сомасының 3% мөлшеріндегі еркін айналыстағы.