Бүгінгі таңда «экология», «экологиялық этика» терминдері өте кең қолданыла бастады. Негізгі себеп табиғатты түрлендіретін технологиялар табиғи процестерге басып кіріп, олардың түрін адам қажеттіліктеріне сәйкес өзгертеді, экожүйенің табиғи элементтерін {экожүйе –экология тұрғысынан қарастырылатын жүйе) жасанды элементтерге ауыстырады. XX ғасырдың соңына қарай жасанды адам жасаған заттардың (техномассаның) массасы табиғи биомассадан едәуір асып түседі. Адамның қызметі экологиялық проблемаларды шиеленістірді –олар жаһандық сипатқа ие болды. Адамның жиынтық қызметі бүгінгі күні табиғаттағы динамикалық тепе-теңдікті түбегейлі өзгертуге және адамзат алдында өмір сүру мәселесін қоюға қабілетті. Біздің…

Читать Читать

Бір қарағанда, ғылым мен адамгершілік бір-бірінен алысқа түседі, бұл олардың арақатынасы мен қиылыстары туралы мәселе қою таңқаларлық. Ғылым-бұл шындықтың объективті сипаттамасының ұғымдары мен математикалық формулаларындағы, яғни санаға тәуелді емес ұғымдарға бағдарланған әлем туралы теориялық түсініктердің жиынтығы. Имандылық (мораль), керісінше, жақсылық пен жамандықтың қарама-қарсы көзқарасы тұрғысынан адамдардың мінез-құлқы мен санасын реттейтін құндылықтар мен нормалардың жиынтығы болып табылады. Адамгершілік адамдық бағалауларда құрылады, біздің өмірлік бағдарымызға байланысты белгілі бір түрде әрекет етуге тырысады-яғни, ол әрекет етуші субъектілер және олардың субъективтілігі ретінде өзге де…

Читать Читать

ХХ ғ. соңында ғылымда елеулі өзгерістер болды. Ғылыми ұтымдылықтың қатаң нормаларынан ауытқу барынша рұқсат етілген және қолайлы болды. Қабылданған және орныққан стандарттардың бұзылуы ғылыми білім динамикасының міндетті шарты және көрсеткіші ретінде бағаланды. Таным перестало отождествляться тек ғылыммен, білу –тек нәтижесі тек қана ғылыми қызмет. Екінші жағынан, көптеген Паран ғылыми теориялар өз салаларына жаратылыстанудың негізгі идеялары мен принциптеріне жол беріп, ғылымға тән айқындылықты, жүйелілікті және қатаңдықты көрсетті. Ғылымның гносеологиялық айрықшалығының идеясының шектелуі ерекше ықыласпен ғалымдарды қабылдауы екіталай ғылыми қызығушылық саласын кеңейтудің…

Читать Читать

Қоғамның ғылымға деген көзқарасы, оның рөлін түсіну бір мәнді емес. Бұл екі қарама-қарсы дүниетанымдық позицияда көрінеді. Олардың бірі – сциентизм (латын scientia — ғылымынан) — өз негізінде ғылым туралы, ғылыми танымның ең жоғары мәдени құндылық ретінде және адамның әлемдегі бағдарының жеткілікті шарты ретінде түсінікке ие. Сциентизм үшін барлық ғылыми білім емес, жаратылыстану-ғылыми танымның нәтижелері мен әдістері идеал болып табылатынын атап өту қажет. Ғылымды жаратылыстану-ғылыми біліммен байланыстыра отырып, сциентизм тек осылай түсінілетін ғылымның (және оның бір) көмегімен барлық қоғамдық проблемаларды шешуге…

Читать Читать

Әдіс ұғымы шындықты практикалық және теориялық игерудің тәсілдері мен операцияларының жиынтығын білдіреді. Әдіс адамды қағидаттар, талаптар, қағидалар жүйесімен қаруландырады, оларды басшылыққа ала отырып, ол белгіленген мақсатқа жетуі мүмкін. Әдісті меңгеру адам үшін қандай да бір міндеттерді шешу үшін қандай да бір іс-әрекеттерді қалай реттілікпен жасау керектігін және бұл білімді практикада қолдана білуді білдіреді. «Осылайша, әдіс (қандай да бір нысанда) белгілі бір ережелер, тәсілдер, тәсілдер, таным және іс-әрекет нормалары жиынтығынан тұрады. Ол субъектіні нақты міндетті шешуде, осы қызмет саласында белгілі бір…

Читать Читать

Бірінші кезеңде эмпирикалық бақылау негізінде кейбір процесс немесе оқиға бөлінеді. Бұл үдеріске немесе оқиғаға қатысты кейбір f1, F2, F3 байқалатын фактілердің көптігі анықталады…, FN — {F}, олар қолданыстағы білім жүйесіне жатқызылмайды және жаңа гипотезамен түсіндірілуі тиіс. Гипотезаны құрудың алғышарттары бұрын белгілі ғылыми теориялар немесе басқа да түсініктемелер шеңберіне сәйкес келмейтін бірқатар жаңа фактілерді түсіндіру қажеттілігі туындаған кезде пайда болады. Басында әрбір жеке фактіге талдау жасалады, содан кейін олардың жиынтығына талдау жасалады. Әдетте, гипотеза қарапайым болжам ретінде туады. Бұдан әрі бұл…

Читать Читать

Қоршаған шындық фактілеріне байланысты, адам әрқашан әлем қандай да бір жолмен емес, дәл осылай жасалғанын түсінуге және түсіндіруге ұмтылады. Осы мақсатпен ол жеке алынған шындық фрагментінің қалай жасалғаны туралы әртүрлі болжамдарды ұсынады, әлемде әрекет ететін әр түрлі күштердің өмір сүруіне, құбылыстар арасындағы заңды байланыстардың болуына жол береді, заттар арасындағы өзара іс-қимыл тетіктері туралы ой бөліседі. Бұл жорамалдар, жорамалдар мен пайымдаулар бастапқыда проблемалы (ықтимал) сипатқа ие және соңында негізделген (верификацияланған) және теріске шығарылған (жалған) болуы мүмкін. Фактілердің жиынтығын түсіндіру үшін айтылған…

Читать Читать